Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em có thể xuất hiện đa dạng và tiến triển nhanh, từ sốt cao đột ngột, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, đến phát ban đỏ trên da và các dấu hiệu chảy máu. Nhận biết sớm những triệu chứng này giúp bạn kịp thời chăm sóc, theo dõi và đưa trẻ đến cơ sở y tế để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bạn hãy theo dõi chi tiết các giai đoạn sốt xuất huyết ở trẻ em và cách phòng ngừa tốt nhất trong nội dung bài viết dưới đây nhé.
Các triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em
Đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus Dengue gây ra, với biểu hiện đa dạng và tiến triển nhanh. Bệnh thường khởi phát đột ngột và có thể chuyển từ mức độ nhẹ sang nặng chỉ trong thời gian ngắn. Các giai đoạn sốt xuất huyết ở trẻ em bao gồm: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Mỗi giai đoạn có các dấu hiệu nhận biết như sau:
1. Giai đoạn sốt cao (38 - 40 độ C)
Ở giai đoạn sốt, trẻ thường sốt cao đột ngột, kéo dài từ 2-7 ngày, kèm theo các triệu chứng như mệt mỏi, quấy khóc, chán ăn, buồn nôn, đau đầu, đau cơ - khớp, đau hốc mắt hoặc chảy máu cam, chảy máu chân răng. Một số trẻ còn có dấu hiệu sung huyết da, nổi mẩn hoặc chấm xuất huyết nhỏ dưới da. Ở giai đoạn này, xét nghiệm máu có thể chưa cho thấy biến đổi rõ rệt: dung tích hồng cầu (Hematocrit) vẫn bình thường, số lượng tiểu cầu có thể giảm dần, còn bạch cầu thường giảm nhẹ.
Trẻ sốt cao 38 - 40 độ là biểu hiện bệnh sốt xuất huyết giai đoạn đầu
2. Giai đoạn nguy hiểm
Giai đoạn nguy hiểm thường bắt đầu từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7. Đây là thời điểm cần theo dõi sát nhất. Lúc này, nhiệt độ có thể giảm xuống 37,5–38°C. Tuy nhiên, đừng chủ quan! Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm bắt đầu xuất hiện. Nguyên nhân chính là do tình trạng thoát huyết tương ra ngoài thành mạch, khiến bụng trẻ chướng to, kèm theo tràn dịch màng phổi, màng bụng, gan to hoặc phù nề mí mắt.
Giai đoạn phát ban sốt xuất huyết ở trẻ thường kéo dài từ 24-48 giờ và được xem là thời điểm nguy hiểm nhất. Vì nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, trẻ có thể rơi vào tình trạng sốc sốt xuất huyết, đe dọa tính mạng. Ở những trường hợp bị thoát huyết tương nghiêm trọng, trẻ có thể xuất hiện các biểu hiện như vật vã, mệt lả, tay chân lạnh, da ẩm, mạch nhanh và nhỏ, lượng nước tiểu giảm, huyết áp kẹt (khoảng cách giữa huyết áp tối đa và tối thiểu < 20mmHg) hoặc tụt huyết áp nặng.
Ngoài ra, biểu hiện xuất huyết cũng thường gặp trong giai đoạn này với các vết bầm, chấm xuất huyết trên da ở cẳng tay, cẳng chân, vùng bụng, đùi, sườn; hoặc chảy máu cam, chảy máu chân răng, thậm chí tiểu ra máu trong trường hợp nặng. Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất là sốc sốt xuất huyết, thể hiện qua ba dấu hiệu suy giảm: giảm thân nhiệt, giảm huyết áp và giảm tri giác.
Xuất huyết dưới da là giai đoạn nguy hiểm cần được điều trị đúng cách để tránh biến chứng
3. Giai đoạn hồi phục của sốt xuất huyết ở trẻ em
Giai đoạn này thường bắt đầu sau khoảng 48-72 giờ kể từ khi qua giai đoạn nguy hiểm. Lúc này, tình trạng sức khỏe của trẻ có sự cải thiện rõ rệt: trẻ hạ sốt hoàn toàn, tỉnh táo hơn, cảm giác mệt mỏi giảm dần, ăn uống ngon miệng trở lại và lượng nước tiểu tăng lên do cơ thể dần tái hấp thu dịch. Huyết áp ổn định, tuần hoàn máu được cải thiện giúp trẻ phục hồi thể lực nhanh chóng. Kết quả xét nghiệm máu trong giai đoạn này cho thấy số lượng bạch cầu bắt đầu tăng trở lại, trong khi tiểu cầu cũng dần hồi phục, tuy nhiên tốc độ phục hồi của tiểu cầu thường chậm hơn so với bạch cầu. Đây là giai đoạn quan trọng để cha mẹ tiếp tục theo dõi và chăm sóc đúng cách, giúp trẻ nhanh chóng hồi phục hoàn toàn và tránh các biến chứng muộn.
Sốt xuất huyết ở trẻ em có nguy hiểm không?
Nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, trẻ dễ gặp hàng loạt biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời:
1. Trẻ kiệt sức, mệt lả
Khi trẻ mắc sốt xuất huyết thể nặng, cơ thể bé có thể rơi vào tình trạng tụt huyết áp, khiến trẻ kiệt sức, mệt lả. Những bé lớn thường gặp khó khăn khi đứng dậy hoặc di chuyển, trong khi một số trẻ khác lại xuất hiện cơn đau đầu dữ dội. Đây là biến chứng nguy hiểm cần được xử trí sớm, bởi nếu chậm trễ, tình trạng có thể tiến triển thành xuất huyết não, thậm chí đe dọa tính mạng.
2. Sốc do thiếu dịch
Bên cạnh đó, sốt xuất huyết còn có thể gây sốc do thiếu dịch. Khi thành mạch tăng tính thẩm thấu, máu bị cô đặc và huyết tương thoát ra ngoài, bé có thể bị thiếu dịch dẫn tới tình trạng suy tuần hoàn, kèm theo có thể có chảy máu cam, chảy máu nướu răng hay từ vết thương hở. Nếu không được cấp cứu kịp thời, cơ thể trẻ dễ suy kiệt, nôn ói, vã mồ hôi và có thể rơi vào tình trạng nguy kịch.
3. Suy đa tạng
Nặng nề hơn, trẻ có thể gặp suy đa tạng, tức là từ hai cơ quan trở lên mất chức năng, gây mất cân bằng nội môi. Trẻ có thể bị suy gan, tụt huyết áp, suy thận và suy tim, cần được cấp cứu khẩn cấp. Trong trường hợp nặng, có thể phải lọc máu liên tục để duy trì sự sống. Ngoài ra, xuất huyết não cũng là biến chứng đặc biệt nghiêm trọng do rối loạn đông máu, dẫn đến chảy máu nội tạng hoặc xuất huyết tiêu hóa.
4. Hôn mê, tử vong
Tỷ lệ tử vong trong trường hợp này rất cao nếu không can thiệp kịp thời. Không chỉ vậy, nếu truyền dịch không đúng chỉ định, trẻ còn có nguy cơ tràn dịch màng phổi, viêm phổi hoặc phù phổi cấp, khiến việc hô hấp trở nên khó khăn, cần cấp cứu ngay. Một số trường hợp hôn mê có thể xảy ra khi dịch huyết tương ứ đọng trong màng não, gây phù não và rối loạn thần kinh trung ương. Cuối cùng, biến chứng về mắt như xuất huyết võng mạc cũng có thể xảy ra, làm giảm thị lực hoặc thậm chí dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.
Trẻ bị sốt xuất huyết cần được điều trị đúng cách tránh biến chứng nguy hiểm
Cách điều trị sốt xuất huyết tại nhà cho trẻ
Nhiều phụ huynh băn khoăn có thuốc điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em không? Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết chưa có thuốc đặc trị, vì vậy việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng sốt xuất huyết và hỗ trợ phục hồi cho trẻ. Các biện pháp bao gồm hạ sốt, bù nước và chăm sóc đúng cách.
Đặc biệt, sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi là nhóm có nguy cơ cao bị biến chứng nặng do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Một số trường hợp nhẹ có thể điều trị tại nhà và cần lưu ý quan trọng:
1. Hạ sốt đúng cách
Bạn cần theo dõi sát thân nhiệt và triệu chứng của trẻ. Khi nhiệt độ cơ thể vượt 38,5°C, nên cho trẻ dùng Paracetamol liều 10–15mg/kg (theo chỉ định của bác sĩ) và lặp lại sau 4-6 giờ nếu vẫn còn sốt. Bạn tuyệt đối không nên dùng Aspirin hoặc Ibuprofen, vì các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Ngoài ra, cần kết hợp chườm ấm tại trán, nách, bẹn để giúp hạ nhiệt và ngăn co giật do sốt cao.
2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý
Khi bị sốt xuất huyết, trẻ thường mệt mỏi và chán ăn, do đó nên cho trẻ ăn các món mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa hoặc bột. Bạn nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để trẻ dễ hấp thu hơn. Ngoài ra, hãy chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng, kết hợp món trẻ yêu thích nhưng vẫn đảm bảo đủ năng lượng và vitamin giúp tăng sức đề kháng.
Trẻ nên ăn cháo, súp loãng để hỗ trợ hệ tiêu hóa
3. Bổ sung nước và điện giải
Do sốt cao và nôn mửa khiến trẻ dễ bị mất nước, phụ huynh cần bù nước kịp thời bằng dung dịch oresol pha đúng tỉ lệ, nước trái cây tươi, nước dừa hoặc nước ép cam để bổ sung điện giải và vitamin C. Việc duy trì lượng nước hợp lý giúp ngăn ngừa tình trạng cô đặc máu và hỗ trợ trẻ phục hồi nhanh hơn.
4. Nghỉ ngơi và môi trường chăm sóc
Hãy để con nghỉ ngơi thoải mái trong phòng mát mẻ, cửa sổ mở để không khí lưu thông. Bạn không nên để trẻ nằm trong phòng lạnh hoặc bật điều hòa ở nhiệt độ thấp. Để trẻ ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi hỗ trợ giảm mệt mỏi và tăng khả năng phục hồi.
5. Theo dõi dấu hiệu sốt xuất huyết nguy hiểm
Bạn cần quan sát kỹ các biểu hiện bất thường để kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện, tránh biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Chảy máu cam, chảy máu chân răng, nướu răng.
- Xuất hiện vết bầm tím không rõ nguyên nhân.
- Nôn ói, đau bụng dữ dội hoặc thay đổi ý thức.
6. Những việc không nên làm khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết
Khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết tại nhà, bạn cần chú ý:
- Không tự ý cho trẻ uống thuốc Aspirin, Ibuprofen hoặc các thuốc hạ sốt khác chưa được chỉ định, vì dễ gây xuất huyết tiêu hóa.
- Không cạo gió, không đắp lá hay áp dụng các mẹo dân gian, vì có thể làm tổn thương da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Không tự truyền dịch tại nhà, việc này cần được thực hiện tại bệnh viện để tránh biến chứng như phù phổi, tràn dịch màng phổi.
- Không cho trẻ ăn thực phẩm màu đỏ hoặc đen, vì có thể gây nhầm lẫn với dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa.
- Không bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như chảy máu, nôn nhiều, đau bụng dữ dội, mệt lả hay lơ mơ.
Ngay cả khi thấy trẻ có vẻ khỏe hơn, cha mẹ vẫn cần tuân thủ hướng dẫn điều trị, cho trẻ nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh để hạn chế biến chứng.
Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao không hạ cần đưa trẻ đến bệnh viện để thăm khám ngay
Hướng dẫn cách phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Để ngăn ngừa sốt xuất huyết ở trẻ em, cha mẹ cần chú ý:
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, dọn dẹp nơi ở thông thoáng, sạch sẽ để tránh muỗi sinh sôi.
- Tiêu diệt bọ gậy trong các bể nước, chum, vại, chậu cây thủy sinh.
- Bạn nên cho con mặc quần áo dài tay và ngủ trong màn cả ngày lẫn đêm để tránh bị muỗi đốt.
- Phun thuốc diệt muỗi định kỳ để giảm nguy cơ muỗi truyền bệnh cho trẻ nhỏ.
Tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả nhất, giúp cơ thể trẻ hình thành kháng thể chống lại virus Dengue - nguyên nhân gây sốt xuất huyết.
Tiêm phòng vắc xin Qdenga giúp hình thành kháng thể phòng ngừa sốt xuất huyết
Kết luận
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em thường bao gồm sốt cao đột ngột, đau đầu, đau cơ - khớp, mệt mỏi, buồn nôn, nôn ói, phát ban đỏ trên da và trong một số trường hợp có thể kèm theo chảy máu cam hoặc chấm xuất huyết dưới da. Nhận biết sớm những triệu chứng này giúp phụ huynh chủ động chăm sóc và can thiệp kịp thời, hạn chế nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết là biện pháp chủ động phòng ngừa nhiễm virus Dengue. Trung tâm Tiêm chủng Bệnh viện Đại học Phenikaa luôn có sẵn vắc xin, quy trình tiêm chủng đảm bảo an toàn và hiệu quả. Bạn hãy liên hệ hotline: 1900 886648 để được hỗ trợ sớm nhất nhé.
