Bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya gây ra. Điều đáng lo ngại là các triệu chứng của nó rất dễ nhầm lẫn với sốt xuất huyết. Trong những năm gần đây, dịch Chikungunya đã xuất hiện ở nhiều quốc gia và trở thành mối quan tâm lớn của y tế toàn cầu. Để hiểu rõ hơn về bệnh Chikungunya, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa, bạn hãy tham khảo nội dung bài viết dưới đây.
Bệnh Chikungunya là bệnh gì?
Chikungunya là một bệnh truyền nhiễm do virus cùng tên gây ra, được truyền sang người qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti, Aedes albopictus (muỗi vằn) mang mầm bệnh. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), những người bị nhiễm virus Chikungunya thường xuất hiện các dấu hiệu như sốt cao, đau khớp, đau đầu, đau cơ, nổi ban và sưng khớp.
Bệnh Chikungunya lần đầu tiên được xác định vào năm 1952 tại Cộng hòa Thống nhất Tanzania. Sau đó, virus này tiếp tục được ghi nhận ở nhiều quốc gia thuộc khu vực châu Phi và châu Á. Những vụ dịch đầu tiên tại đô thị được báo cáo ở Thái Lan năm 1967 và Ấn Độ trong thập niên 1970. Từ năm 2004, tình trạng bùng phát Chikungunya trở nên thường xuyên hơn và lan rộng hơn. Hiện nay, Chikungunya đã xuất hiện tại hơn 110 quốc gia trải khắp châu Á, châu Phi, châu Âu và châu Mỹ.
>>>Xem thêm: Virus HPV Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa
Số người mắc bệnh Chikungunya đang tăng nhanh ở Trung Quốc và các quốc gia khác trên thế giới
Nguyên nhân gây bệnh Chikungunya
Virus Chikungunya được truyền sang người thông qua vết đốt của muỗi cái đã nhiễm bệnh, chủ yếu là hai loài Aedes aegypti và Aedes albopictus – vốn cũng là véc tơ truyền virus sốt xuất huyết Dengue và Zika. Các loài muỗi này hoạt động mạnh vào ban ngày; trong đó, Aedes aegypti có thể đốt người cả ở trong nhà lẫn ngoài trời, còn Aedes albopictus thường hoạt động ngoài trời. Chúng thường sinh sản bằng cách đẻ trứng trong các vật dụng chứa nước đọng như chậu, xô, lốp xe hoặc bình hoa.
Khi muỗi khỏe mạnh hút máu từ người nhiễm virus, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể muỗi. Trong vài ngày tiếp theo, virus nhân lên, di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi. Từ đây, khi muỗi đốt một người khác, virus sẽ được truyền sang và bắt đầu nhân lên trong cơ thể người mới nhiễm. Trong giai đoạn virus đạt nồng độ cao trong máu, người bệnh có thể trở thành nguồn lây cho các con muỗi khác, giúp duy trì và lan rộng chu kỳ truyền bệnh.
Chikungunya lây lan qua muỗi đốt và có nguy cơ trở thành dịch bệnh trên toàn thế giới nếu không được kiểm soát tốt
Triệu chứng bệnh Chikungunya
Bệnh Chikungunya (CHIKV) thường bộc phát sau khoảng 4–8 ngày kể từ khi bị muỗi mang virus đốt, nhưng thời gian ủ bệnh có thể dao động từ 2 đến 12 ngày. Người bệnh thường có các triệu chứng sau:
- Sốt cao.
- Đau, sưng khớp dữ dội, đây là triệu chứng đặc trưng và thường khiến bệnh nhân suy giảm khả năng vận động.
- Đau cơ.
- Nhức đầu.
- Buồn nôn, mệt mỏi.
- Nổi phát ban.
Do những dấu hiệu này giống với triệu chứng sốt xuất huyết Dengue hay nhiễm virus Zika nên việc chẩn đoán nhầm hoàn toàn có thể xảy ra.
Phát ban đỏ trên da là một trong những triệu chứng phổ biến sau khi nhiễm virus Chikungunya
Bệnh Chikungunya có nguy hiểm không?
Đa số bệnh nhân sẽ hồi phục sau khoảng một tuần, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu dành cho căn bệnh này. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể trải qua tình trạng đau khớp dai dẳng trong nhiều tháng hoặc thậm chí kéo dài suốt vài năm. Mặc dù tỷ lệ tử vong do Chikungunya khá thấp, nhưng nhóm đối tượng như trẻ sơ sinh, người già và những người mắc bệnh mãn tính có nguy cơ biến chứng nghiêm trọng cao hơn.
Chẩn đoán bệnh Chikungunya
Trong 7 ngày đầu sau khi xuất hiện triệu chứng, virus Chikungunya thường có mặt với nồng độ cao trong máu, cho phép phát hiện trực tiếp thông qua các kỹ thuật xét nghiệm như phản ứng chuỗi polymerase phiên mã ngược (RT–PCR).
Khi bệnh đã qua giai đoạn cấp tính, việc tìm kiếm dấu hiệu đáp ứng miễn dịch của cơ thể trở nên quan trọng hơn. Các xét nghiệm huyết thanh học, đặc biệt là đo kháng thể kháng CHIKV, thường được tiến hành từ sau tuần đầu mắc bệnh. Kháng thể này có thể bắt đầu xuất hiện ngay trong tuần đầu tiên kể từ lúc khởi phát và vẫn có thể phát hiện được trong khoảng tối đa 2 tháng sau đó.
Phương pháp điều trị bệnh Chikungunya
Hiện nay, chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ triệu chứng và hỗ trợ người bệnh hồi phục.
Các biện pháp chăm sóc được chuyên gia khuyến nghị bao gồm:
- Nghỉ ngơi, không làm việc nặng nhọc, tăng cường dinh dưỡng để phục hồi sức đề kháng.
- Tăng cường uống nhiều nước, có thể bổ sung điện giải để ngăn chặn mất nước do sốt cao.
- Sử dụng thuốc hạ sốt và giảm đau như paracetamol để làm giảm sốt, đau khớp và đau cơ. Tuy nhiên, bạn không nên dùng aspirin hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) trong giai đoạn đầu nếu chưa loại trừ được sốt xuất huyết do nguy cơ chảy máu.
- Trong trường hợp đau khớp kéo dài hoặc viêm khớp nặng, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc chống viêm hoặc thuốc corticosteroid theo chỉ định chuyên khoa.
Ngoài ra, người bệnh cần theo dõi sát sao các dấu hiệu nguy hiểm và tái khám định kỳ để đánh giá tiến triển bệnh. Nếu có dấu hiệu bất thường hoặc triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao kéo dài, khó thở, đau ngực, cần đến ngay cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh Chikungunya?
Đây là căn bệnh chủ yếu lây lan qua muỗi đốt. Vì vậy, để kiểm soát dịch bệnh Chikungunya cần chú ý:
1. Tránh để muỗi đốt
Người dân nên sử dụng màn chống muỗi khi ngủ, mặc quần áo dài tay và dài chân để hạn chế tiếp xúc với muỗi. Đồng thời, sử dụng các loại thuốc xịt hoặc kem chống muỗi có hiệu quả cũng giúp giảm nguy cơ bị muỗi tấn công.
2. Ngăn chặn muỗi sinh sôi
Muỗi truyền virus Chikungunya thường sinh sản ở những nơi có nước đọng như chai lọ, chum vại, xô chậu… Do đó, việc dọn dẹp và loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng là rất cần thiết. Người dân nên thường xuyên vệ sinh khu vực sống và xung quanh để ngăn chặn muỗi sinh sôi phát triển. Các chiến dịch phun thuốc diệt muỗi do cơ quan y tế tổ chức cũng góp phần quan trọng trong việc kiểm soát dịch bệnh.
Phun thuốc diệt muỗi là cách tốt nhất phòng ngừa các bệnh lý lây lan qua muỗi đốt
3. Theo dõi sức khỏe và hạn chế di chuyển vùng dịch
Khi xuất hiện các dấu hiệu sốt, đau khớp, phát ban, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, tránh làm lây lan virus trong cộng đồng. Ngoài ra, hạn chế đến hoặc di chuyển qua các khu vực đang có dịch sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh.
4. Tuyên truyền về bệnh Chikungunya
Để kiểm soát dịch bệnh bùng phát cần phải tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân. Các cơ quan y tế địa phương cần tổ chức chương trình truyền thông và các chiến dịch phòng chống dịch bệnh để tăng cường hiểu biết và chủ động phòng tránh trong cộng đồng.
Kết luận
Nội dung bài viết đã giúp bạn hiểu rõ bệnh Chikungunya là bệnh gì, nguyên nhân, dấu hiệu, cách phòng ngừa. Dịch bệnh Chikungunya đang có xu hướng lan rộng đến nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Hiện chưa có vắc xin Chikungunya nên chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp ngăn chặn muỗi sinh sôi và tránh để muỗi đốt là cách tốt nhất để dịch bệnh không bùng phát. Bạn muốn tìm hiểu thêm về các bệnh lý và vắc xin phòng bệnh hiện nay, hãy liên hệ với chuyên gia của Trung tâm tiêm chủng - Bệnh viện Đại học Phenikaa qua hotline: 1900 886648 để được tư vấn.
