Gan nhiễm mỡ nếu không được phát hiện các triệu chứng và điều trị sớm sẽ dẫn đến nguy cơ viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Dưới đây là tổng hợp những dấu hiệu gan nhiễm mỡ phổ biến nhất và biện pháp phòng ngừa chuẩn nhất theo chuyên gia.
Gan nhiễm mỡ gồm mấy cấp độ?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ tích tụ quá mức trong tế bào gan, được chia thành 3 cấp độ dựa trên mức độ nhiễm mỡ và tổn thương gan, bao gồm:
- Độ 1: Mỡ chiếm dưới 33% thể tích gan – thường không có triệu chứng.
- Độ 2: Mỡ chiếm 33–66% thể tích gan – có thể bắt đầu xuất hiện mệt mỏi, đau nhẹ vùng gan.
- Độ 3: Mỡ chiếm trên 66% thể tích gan – dấu hiệu rõ rệt hơn, dễ dẫn đến viêm gan và xơ gan.
Tùy vào các cấp độ sẽ có biểu hiện gan nhiễm mỡ khác nhau. Phát hiện triệu chứng của gan nhiễm mỡ càng sớm cơ hội phục hồi chức năng gan càng cao.
Gan nhiễm mỡ xảy ra khi mỡ tích tụ quá nhiều trong gan
Dấu hiệu gan nhiễm mỡ đơn thuần
Đây là giai đoạn sớm nhất và thường không gây ra biểu hiện lâm sàng rõ rệt. Khoảng 70–80% người bệnh chỉ được phát hiện tình cờ khi đi siêu âm hoặc kiểm tra men gan định kỳ. Tuy nhiên, một số bệnh nhân vẫn có thể xuất hiện triệu chứng:
1. Mệt mỏi nhẹ
Do tế bào gan bị tích tụ mỡ, chức năng chuyển hóa và dự trữ năng lượng bị ảnh hưởng, khiến người bệnh dễ cảm thấy uể oải, thiếu sức sống dù nghỉ ngơi đầy đủ.
2. Cảm giác nặng hoặc tức vùng hạ sườn phải
Biểu hiện của gan nhiễm mỡ nhẹ có thể gây cảm giác căng tức, khó chịu ở vùng hạ sườn phải, đôi khi nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa.
3. Gan to nhẹ khi thăm khám
Bác sĩ có thể phát hiện gan hơi to hơn bình thường khi siêu âm nhưng ở giai đoạn đầu thường không gây đau rõ rệt.
Đau bụng bên sườn phải là biểu hiện của bệnh gan nhiễm mỡ
Tìm hiểu thêm:
- Nguyên Nhân Gan Nhiễm Mỡ Là Gì? Phương Pháp Điều Trị Mới Nhất Hiện Nay
- Gan Nhiễm Mỡ Có Mấy Cấp Độ? Có Nguy Hiểm Không? Chuyên Gia Giải Đáp
Dấu hiệu viêm gan nhiễm mỡ (NASH/ASH)
Giai đoạn này, gan không chỉ có sự tích tụ mỡ mà còn kèm theo tình trạng viêm và tổn thương tế bào gan. Các triệu chứng gan nhiễm mỡ nặng nề hơn, bao gồm:
1. Mệt mỏi nhiều hơn
Tế bào gan bị viêm và hoại tử làm suy giảm chức năng gan rõ rệt hơn. Hệ quả là người bệnh cảm thấy suy nhược, mất năng lượng, khó tập trung.
2. Đau âm ỉ vùng gan (hạ sườn phải)
Gan to ra do viêm và ứ đọng mỡ, gây căng tức hoặc đau âm ỉ vùng hạ sườn phải. Đôi khi người bệnh có thể cảm giác nặng vùng bụng trên bên phải.
3. Chán ăn, đầy bụng
Rối loạn chuyển hóa gan ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng, dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn, kèm đầy trướng khó chịu sau ăn.
4. Buồn nôn
Người bệnh có biểu hiện rối loạn tiêu hóa rõ rệt hơn, kèm theo cảm giác nôn nao, khó tiêu.
5. Gan to rõ hơn
Khi thăm khám, bác sĩ có thể sờ thấy gan to hơn mức bình thường, thậm chí ấn vào có cảm giác hơi đau.
Ở giai đoạn này, tổn thương gan hoàn toàn nếu không kiểm soát tốt. Người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng, kết hợp điều trị y khoa khi cần thiết.
Dấu hiệu bị gan nhiễm mỡ tiến triển thành NASH/ASH là mệt mỏi, khó chịu, ăn uống kém hơn
Dấu hiệu xơ gan (cirrhosis)
Khi bệnh tiến triển đến xơ gan, các mô sẹo thay thế mô gan khỏe mạnh khiến chức năng gan suy giảm nghiêm trọng. Đây là giai đoạn muộn, dễ xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Những dấu hiệu thường gặp gồm:
1. Vàng da, vàng mắt
Xơ gan khiến gan không còn khả năng chuyển hóa và thải trừ bilirubin, dẫn đến hiện tượng ứ mật trong máu. Đây là triệu chứng điển hình báo hiệu gan suy yếu nặng.
2. Cổ trướng (bụng to do dịch)
Giai đoạn này, tăng áp lực tĩnh mạch cửa và giảm albumin máu khiến dịch tích tụ trong ổ bụng, gây bụng căng phồng, khó thở, nặng nề.
3. Phù chân
Do dịch ứ trệ và giảm khả năng tổng hợp protein của gan, khiến nước thoát ra ngoài mạch máu, thường biểu hiện phù ở hai chi dưới.
4. Ngứa da
Chức năng gan suy yếu gây ứ đọng các muối mật trong máu gây kích ứng thần kinh ngoại biên, khiến người bệnh cảm thấy ngứa nhiều, nhất là về đêm.
5. Xuất huyết da niêm
Người bệnh dễ bầm tím, chảy máu cam, chảy máu chân răng do rối loạn đông máu, vì gan không còn sản xuất đủ các yếu tố đông máu.
6. Biểu hiện thần kinh – tâm thần (bệnh não gan)
Các chất độc (như amoniac) không được gan khử độc, lâu ngày sẽ gây tổn thương não. Người bệnh có thể nhầm lẫn, thay đổi tính cách, mất tập trung, thậm chí hôn mê gan ở giai đoạn nặng.
Bụng to, da vàng do gan bị tổn thương nặng nề
Nên làm gì khi xuất hiện triệu chứng gan nhiễm mỡ?
Khi bạn nhận thấy các dấu hiệu của bệnh gan nhiễm mỡ, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan. Phát hiện và xử lý sớm có thể giúp ngăn chặn bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm như xơ gan, suy gan. Các bước quan trọng gồm:
1. Thăm khám và chẩn đoán tại cơ sở y tế
Ngay khi nhận thấy các triệu chứng bệnh gan nhiễm mỡ như mệt mỏi kéo dài, chán ăn, đầy bụng, đau hạ sườn phải hoặc vàng da, bạn cần đến bệnh viện để được kiểm tra. Bác sĩ sẽ sử dụng nhiều phương pháp chẩn đoán để đánh giá chính xác tình trạng gan của bạn. Mục tiêu chính là xác định mức độ tích tụ mỡ, tình trạng viêm và xơ hóa. Thông qua kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân (do rượu bia, rối loạn chuyển hóa, thuốc, bệnh nền…) và có hướng điều trị phù hợp.
Các phương pháp thường được áp dụng gồm:
1.1. Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu sẽ giúp đánh giá men gan (ALT, AST), chức năng gan (bilirubin, albumin), chỉ số mỡ máu (cholesterol, triglycerid) và đường huyết. Các chỉ số này tăng cao cho thấy tế bào gan đang bị tổn thương. Đặc biệt, mỡ máu cao hoặc đường huyết cao là yếu tố nguy cơ gây nên bệnh.
1.2. Siêu âm gan
Siêu âm gan là phương pháp phổ biến nhất để phát hiện tổn thương gan. Dựa vào hình ảnh siêu âm cho thấy gan sáng hơn bình thường do mỡ phản xạ sóng âm nhiều hơn.
Hình ảnh siêu âm giúp chẩn đoán mức độ tổn thương gan
1.3. FibroScan (đo độ đàn hồi gan)
FibroScan là phương pháp sử dụng sóng đàn hồi để đo độ cứng và độ nhiễm mỡ của gan. Phương pháp này giúp đánh giá mức độ xơ hóa và mức độ nhiễm mỡ, không cần chọc hút mô, rất hữu ích để theo dõi tiến triển bệnh và đáp ứng điều trị.
1.4. Sinh thiết gan (thực hiện khi cần)
Bác sĩ dùng kim chuyên dụng lấy một mẫu mô gan để quan sát dưới kính hiển vi. Sinh thiết gan được xem là tiêu chuẩn “vàng” để chẩn đoán chính xác tình trạng nhiễm mỡ, viêm và xơ hóa. Tuy nhiên, thủ thuật xâm lấn này có thể gây đau nhẹ và cần thực hiện tại cơ sở y tế uy tín.
2. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống
Căn bệnh này nếu không điều trị có thể dẫn đến xơ gan. Tuy nhiên, theo thống kê tại Việt Nam, nguyên nhân chính gây xơ gan vẫn là virus và rượu bia. Vì vậy, điều kiện tiên quyết khi điều trị bệnh là nói không với rượu bia. Ngoài ra, bạn nên thay đổi chế độ ăn uống, bao gồm:
- Giảm cân an toàn (nếu thừa cân): Mục tiêu giảm 5–10% trọng lượng cơ thể sẽ giúp giảm đáng kể mỡ trong gan.
- Thiết lập chế độ ăn lành mạnh, bao gồm: Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, ăn cá, thịt trắng, hạn chế thịt đỏ, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn.
- Tăng vận động: Duy trì 150 phút/tuần các hoạt động thể lực như đi bộ nhanh, bơi, đạp xe hoặc yoga.
Tập thể dục thể thao hàng ngày ngăn ngừa tích tụ mỡ trong gan
3. Điều trị theo chỉ định bác sĩ
Hiện chưa có thuốc đặc hiệu cho gan nhiễm mỡ, việc điều trị chủ yếu nhằm loại bỏ nguyên nhân và cải thiện chức năng gan, bao gồm:
- Bác sĩ có thể kê thuốc hạ mỡ máu, kiểm soát đường huyết, bổ gan hoặc điều trị bệnh nền (tiểu đường, mỡ máu, huyết áp cao).
- Tuyệt đối không tự ý dùng các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng bổ gan khi chưa có chỉ định, vì một số loại có thể gây độc cho gan.
- Tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển và điều chỉnh phác đồ khi cần.
Kết luận
Gan nhiễm mỡ hoàn toàn có thể cải thiện nếu được phát hiện sớm và thay đổi lối sống hợp lý. Việc nhận biết các dấu hiệu gan nhiễm mỡ ngay từ giai đoạn đầu giúp bạn tránh để bệnh tiến triển sang viêm gan, xơ gan hoặc ung thư gan. Hãy chủ động khám sức khỏe định kỳ (ít nhất 1–2 lần/năm), kết hợp duy trì chế độ ăn lành mạnh, tập luyện thể dục đều đặn và kiểm soát cân nặng sẽ giúp bạn bảo vệ lá gan khỏe mạnh lâu dài.
Nếu bạn có các dấu hiệu nghi ngờ hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy liên hệ hotline 1900 886648 để được đội ngũ bác sĩ Trung tâm Tiêu hóa - Bệnh viện Đại học Phenikaa tư vấn và điều trị kịp thời.
