Virus HPV ở miệng có thể là nguyên nhân dẫn đến mụn cóc, sùi mào gà, thậm chí ung thư vòm họng nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Bạn có biết rằng virus có thể âm thầm phát triển mà không có triệu chứng rõ ràng? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về các dấu hiệu nhiễm virus HPV ở miệng và bí quyết phòng tránh qua nội dung bài viết dưới đây nhé.
HPV ở miệng là gì?
HPV ở miệng là tình trạng nhiễm virus HPV (Human Papillomavirus) tại các vị trí như niêm mạc miệng, lưỡi, nướu, họng, amidan hoặc thanh quản. Trong số hơn 100 chủng HPV, có khoảng 15 chủng được xem là nguy cơ cao gây ung thư, trong đó HPV tuýp 16 liên quan chặt chẽ đến ung thư hầu họng và sau đó là tuýp 18. Tùy thuộc vào loại virus HPV, có thể gây nên các tổn thương lành tính như u nhú ở miệng hoặc thanh quản.
Hình ảnh sùi mào gà do virus HPV ở miệng
Nguyên nhân gây nhiễm virus HPV ở miệng
Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến nhiễm virus HPV ở vùng miệng là do tiếp xúc trực tiếp giữa khoang miệng và cơ quan sinh dục của người mang virus. Virus lây truyền qua dịch tiết sinh dục. Chúng xâm nhập vào cơ thể qua các vết xước nhỏ hoặc vùng niêm mạc bị viêm trong miệng và họng. Mặc dù nước bọt không phải là con đường lây chính, nhưng trong một số trường hợp, đặc biệt khi có tổn thương niêm mạc, nguy cơ lây nhiễm vẫn có thể xảy ra.
Dấu hiệu nhiễm HPV ở miệng
Biểu hiện của virus HPV ở vùng miệng có thể thay đổi tùy theo chủng loại virus mà bạn nhiễm phải. Đa số các trường hợp nhiễm virus HPV thường tiến triển rất âm thầm, không có dấu hiệu rõ rệt. Dưới đây là những dấu hiệu nhiễm HPV ở họng, ở miệng bạn nên đi thăm khám ngay để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn:
1. Mụn cóc dạng đơn lẻ hoặc kết cụm
Những nốt mụn cóc nhỏ, không gây đau, có thể xuất hiện một mình hoặc mọc thành từng đám xuất hiện ở trong khoang miệng. Đặc điểm của mụn cóc do HPV thường có màu sắc như da, trắng ngà, hồng nhạt hoặc đỏ và dễ nhầm với các tổn thương niêm mạc khác. Vị trí thường gặp là ở mặt dưới hoặc mặt trên của lưỡi, vòm khẩu cái, mặt trong môi hoặc niêm mạc má. Hình dạng có thể khác nhau, đôi khi kèm cảm giác vướng víu nhẹ khi ăn uống.
Các tổn thương do HPV trong khoang miệng thường phát triển chậm, không gây đau, với bề mặt có thể nhẵn hoặc sần nhẹ. Những nốt mụn này thường không gây khó chịu rõ rệt, khiến bạn dễ bỏ qua, đặc biệt khi chúng không thay đổi nhiều về kích thước trong thời gian dài.
Sùi mào gà có dạng như súp lơ, rất dễ lây nhiễm
2. Đau họng, ho ra máu
Khi nhiễm HPV kéo dài đặc biệt là nhóm có nguy cơ cao, virus HPV có thể gây ra những biến đổi tế bào dẫn đến ung thư vòm họng. Các triệu chứng có thể gồm: đau họng kéo dài, khó nuốt, sưng hạch bạch huyết, nghẹt mũi tắc mũi nhiều ngày không khỏi, thậm chí ho ra máu. Trong giai đoạn đầu các dấu hiệu cũng thường rất nhẹ và dễ nhầm lẫn với bệnh lý thông thường. Vì vậy, việc chủ động khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời nếu có bất thường.
HPV ở miệng có nguy hiểm không?
Virus HPV tại vùng miệng có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, trong đó phổ biến nhất là sùi mào gà miệng và ung thư vòm họng:
1. Sùi mào gà
Đây là tình trạng xuất hiện các nốt sùi hoặc mụn cóc nhỏ ở những vị trí như lưỡi, môi, lợi hoặc niêm mạc miệng chủ yếu do virus HPV tuýp 6 và 11 gây nên.
Đặc điểm của sùi mào gà là các nốt nhỏ mềm, màu hồng nhạt, không đau, có thể đơn độc hoặc mọc thành từng cụm. Theo thời gian, các nốt này phát triển thành mảng giống mào gà hoặc súp lơ, dễ chảy máu khi cọ xát. Sùi mào gà ở miệng có thể bị nhầm lẫn với nhiệt miệng, viêm loét miệng hoặc mụn rộp, chủ yếu ở môi, lưỡi, nướu, vòm họng, amidan, gây khó chịu khi ăn, nói hoặc nuốt.
Tuy không gây tử vong, nhưng nếu không điều trị kịp thời, sùi mào gà có thể: Lây lan nhanh, viêm nhiễm, bội nhiễm, tăng nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung, hậu môn, dương vật hoặc vòm họng.
2. Ung thư vòm họng
Một số tuýp HPV nguy cơ cao, điển hình là tuýp 16 và 18, có liên quan mật thiết đến ung thư vòm họng. Ung thư vòm họng là một dạng ung thư nguy hiểm, hình thành tại khu vực họng và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường do triệu chứng không rõ ràng. Tại Việt Nam, loại ung thư này đang có xu hướng gia tăng và hiện chiếm khoảng 12% các ca ung thư, trong đó đến 70% người bệnh chỉ được chẩn đoán khi đã bước vào giai đoạn muộn, gây nhiều khó khăn cho việc điều trị.
Ung thư vòm họng nguy hiểm đến tính mạng có thể do virus HPV 16, 18 gây nên
Phương pháp điều trị HPV ở miệng
Cách chữa HPV ở miệng sẽ phụ thuộc vào loại bệnh lý mà virus gây ra, phổ biến nhất là sùi mào gà và ung thư vòm họng, bao gồm:
1. Điều trị sùi mào gà ở miệng, lưỡi
Khi các tổn thương do virus HPV xuất hiện ở miệng dưới dạng mụn cóc hoặc sùi mào gà, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp để kiểm soát sự phát triển của virus và loại bỏ tổn thương. Các phương pháp thường bao gồm:
- Dùng thuốc trị sùi mào gà: Imiquimod (Aldara, Zyclara) là loại kem bôi giúp kích thích hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ virus gây bệnh. Podophyllin và Podofilox (Condylox) có cơ chế tương tự nhưng sử dụng ngoài da. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định dùng Sinecatechin (Veregen), Axit Trichloroacetic (TCA),… để ngăn chặn sùi mào gà.
- Can thiệp vật lý: Bác sĩ có thể tiến hành đốt điện, áp lạnh bằng nitơ lỏng hoặc đốt laser để loại bỏ các nốt sùi.
- Liệu pháp ALA – PDT (quang động học): Đây là kỹ thuật hiện đại sử dụng ánh sáng huỳnh quang kết hợp với chất cảm quang nhằm sản sinh các phân tử oxy hoạt hóa, tiêu diệt tế bào nhiễm virus một cách chọn lọc, đồng thời giảm nguy cơ tái phát.
Các phương pháp trên đều cần được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa với bác sĩ có kinh nghiệm nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn.
2. Điều trị ung thư vòm họng liên quan đến HPV
Với những trường hợp ung thư vòm họng do nhiễm HPV miệng, việc điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh tại thời điểm chẩn đoán:
- Ở giai đoạn sớm, bệnh có thể được điều trị tích cực bằng xạ trị đơn thuần hoặc kết hợp với hóa trị, mang lại tiên lượng sống khả quan.
- Đối với giai đoạn muộn, mục tiêu chính là kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống. Phác đồ lúc này thường bao gồm hóa xạ trị kết hợp, chăm sóc giảm nhẹ và phục hồi chức năng.
Sau điều trị, người bệnh được khuyến khích tập há miệng, xoa bóp vùng cổ, tập nói và nuốt nhằm cải thiện các tác dụng phụ như khô miệng, cứng khớp hàm hoặc khó nuốt – những di chứng thường gặp sau xạ trị vùng đầu cổ.
Biện pháp phòng ngừa HPV ở miệng
Hiện nay, virus HPV chưa có thuốc đặc trị, do đó việc phòng ngừa chủ động là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý do virus này gây ra, đặc biệt là sùi mào gà và ung thư. Hai biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất là tiêm vắc xin HPV và duy trì đời sống tình dục lành mạnh.
1. Tiêm vắc xin phòng ngừa HPV
Tiêm vắc xin là cách phòng ngừa hiệu quả nhất đối với virus HPV, đặc biệt là những chủng có nguy cơ gây ung thư cao như HPV tuýp 16 và 18. Các tổ chức y tế trên thế giới, bao gồm WHO, khuyến cáo nên tiêm phòng từ 9 tuổi trở lên, trước khi có quan hệ tình dục lần đầu để đạt hiệu quả tối ưu nhất.
Tại Việt Nam, hiện có hai loại vắc xin chính là Gardasil và Gardasil 9. Vắc xin HPV được chỉ định cho trẻ từ 9 tuổi trở lên, trước khi có nguy cơ phơi nhiễm virus qua đường tình dục. Dù vậy, người trên 26 tuổi và đã từng quan hệ vẫn có thể tiêm để tăng cường khả năng bảo vệ trước các tuýp HPV khác và hạn chế nguy cơ lây nhiễm.
1.1. Vắc xin Gardasil (Mỹ)
Vắc xin Gardasil có khả năng phòng ngừa 4 chủng HPV phổ biến 6,11,16,18 gây ra như sùi mào gà, ung thư cổ tử cung, âm hộ và âm đạo. Vắc xin Gardasil được chỉ định cho nữ giới từ 9 đến 26 tuổi với lịch tiêm chủng như sau:
Lịch tiêm dành cho người từ 9 -13 tuổi:
Phác đồ 2 mũi:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 từ 6 - 12 tháng.
Phác đồ 3 mũi:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.
Phác đồ tiêm nhanh:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 1 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.
Lịch tiêm dành cho người từ 14 đến 26 tuổi:
Phác đồ 3 mũi:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.
Phác đồ tiêm nhanh:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 1 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.
Vắc xin Gardasil được chỉ định dành cho nữ giới từ 9 đến 26 tuổi
1.2. Vắc xin Gardasil 9 (Mỹ)
Vắc xin Gardasil giúp bảo vệ chống lại 9 chủng HPV phổ biến gồm 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58. Đây là vắc xin có thể tiêm cho cả nam và nữ từ 9 đến 45 tuổi với lịch tiêm chủng như sau:
Đối tượng từ 9 đến dưới 15 tuổi:
Phác đồ 2 mũi:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 từ 6 – 12 tháng.
Lưu ý: Nếu mũi 2 tiêm quá sớm (<5 tháng sau mũi 1), cần tiêm thêm mũi 3 sau mũi 2 ít nhất 3 tháng.
Phác đồ 3 mũi (0 – 2 – 6):
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.
Đối tượng tiêm từ 15 đến 45 tuổi:
Phác đồ tiêm 3 mũi:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 2 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.
Phác đồ tiêm nhanh:
- Mũi 1: Tiêm lần đầu.
- Mũi 2: Cách mũi 1 ít nhất 1 tháng.
- Mũi 3: Cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.
Vắc xin Gardasil 9 dành cho nam và nữ giới dưới 45 tuổi
2. Quan hệ tình dục an toàn và lành mạnh
Virus HPV chủ yếu lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả quan hệ bằng miệng, vì vậy duy trì thói quen tình dục an toàn đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng bệnh. Để giảm nguy cơ lây nhiễm HPV vùng miệng, cổ họng và cơ quan sinh dục, bạn nên:
- Sử dụng bao cao su đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục.
- Duy trì mối quan hệ chung thủy một vợ một chồng.
- Tránh quan hệ tình dục khi đối phương có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm HPV (mụn cóc, sùi mào gà...).
- Đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời nếu cần.
Kết luận
Nhiễm HPV ở miệng có thể diễn biến âm thầm nhưng để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được phát hiện và phòng ngừa kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu HPV ở miệng như vết loét kéo dài, mảng trắng bất thường, u nhú trong khoang miệng để được điều trị sớm, tránh biến chứng nguy hiểm.
Vắc xin HPV chính là “lá chắn” hiệu quả giúp phòng ngừa các chủng virus nguy hiểm gây ung thư và mụn cóc sinh dục, đặc biệt nên được tiêm trước khi có nguy cơ phơi nhiễm. Để được tư vấn chi tiết về lịch tiêm chủng phù hợp theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe, đừng ngần ngại liên hệ ngay Trung tâm Tiêm chủng – Bệnh viện Đại học Phenikaa. Bạn hãy liên hệ ngay hotline 1900 886648 để nhận tư vấn miễn phí từ chuyên gia.
