Thuốc tránh thai khẩn cấp là phương pháp được nhiều chị em lựa chọn trong những tình huống quan hệ tình dục không an toàn. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc không phải lúc nào cũng đạt 100%, thậm chí có trường hợp thất bại dẫn đến mang thai ngoài ý muốn. Vậy dấu hiệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công là gì và nên xử lý ra sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế, dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử lý khi thuốc tránh thai thất bại.
Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp
Thuốc tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraception - EC) là biện pháp ngừa thai được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không an toàn hoặc khi các biện pháp bảo vệ khác gặp sự cố (rách bao cao su, quên uống thuốc tránh thai hằng ngày…). Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), EC có thể ngăn ngừa hơn 95% trường hợp mang thai nếu được sử dụng trong vòng 5 ngày (120 giờ) sau khi quan hệ.
Về cơ chế hoạt động, thuốc tránh thai khẩn cấp tác động trực tiếp đến quá trình rụng trứng và thụ tinh. Cụ thể:
- Ức chế hoặc trì hoãn rụng trứng: Ngăn trứng chín và phóng noãn, từ đó tinh trùng không thể gặp trứng.
- Làm đặc dịch nhầy cổ tử cung: Tạo “hàng rào” tự nhiên, cản trở sự di chuyển của tinh trùng.
- Làm thay đổi niêm mạc tử cung: Khiến môi trường nội mạc kém thuận lợi, làm giảm khả năng phôi đã thụ tinh bám và làm tổ.
Dựa vào những cơ chế này, thuốc có thể ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn nếu được dùng đúng thời điểm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc không còn tác dụng nếu quá trình làm tổ đã xảy ra.
Thuốc tránh thai khẩn cấp giúp ức chế hoặc trì hoãn rụng trứng
Dấu hiệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công
Thực tế, thuốc tránh thai khẩn cấp không mang lại hiệu quả tuyệt đối. Vẫn có một tỷ lệ nhất định phụ nữ mang thai ngoài ý muốn dù đã sử dụng thuốc đúng cách. Khi thuốc thất bại, cơ thể có thể xuất hiện những biểu hiện giống với dấu hiệu mang thai sớm. Nhận biết sớm những thay đổi này sẽ giúp bạn kịp thời xử lý, tránh rủi ro và chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản.
1. Chậm kinh
Đây là dấu hiệu quan trọng nhất khi nghi ngờ thuốc tránh thai khẩn cấp không phát huy tác dụng. Nếu kỳ kinh nguyệt bị trễ từ 7 - 10 ngày so với chu kỳ bình thường, khả năng mang thai là rất cao. Trong nhiều trường hợp, chậm kinh còn đi kèm với các triệu chứng khác như căng tức ngực, buồn nôn, mệt mỏi. Khi nhận thấy tình trạng này, bạn nên thử thai bằng que thử hoặc xét nghiệm máu để xác định sớm.
2. Khí hư âm đạo
Khi thuốc tránh thai khẩn cấp thất bại, bạn có thể gặp tình trạng khí hư thay đổi bất thường. Thông thường, khí hư sẽ ra nhiều hơn, có màu trắng đục hoặc trong suốt, loãng hơn và kèm cảm giác ẩm ướt liên tục ở vùng kín. Đây là phản ứng của cơ thể khi hormone thai kỳ tăng cao để hỗ trợ môi trường cho phôi làm tổ. Nếu nhận thấy khí hư có sự khác biệt rõ rệt so với chu kỳ trước đó, bạn nên cân nhắc khả năng mang thai ngoài ý muốn.
3. Cảm thấy mệt mỏi
Một trong những dấu hiệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công là tình trạng mệt mỏi kéo dài. Khi quá trình thụ thai đã xảy ra, cơ thể phải tăng cường hoạt động để nuôi dưỡng phôi, đồng thời sự thay đổi hormone đột ngột khiến bạn cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng dù vẫn ăn uống và nghỉ ngơi bình thường. Cảm giác mệt mỏi này thường xuất hiện sớm, tương tự triệu chứng trong những tuần đầu thai kỳ.
Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thất bại
4. Đau đầu
Bạn sẽ cảm thấy đau đầu thường xuyên sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng thuốc không phát huy tác dụng. Nguyên nhân chủ yếu là do sự thay đổi nội tiết tố khi phôi thai đã hình thành và bắt đầu làm tổ trong tử cung. Hormone estrogen và progesterone tăng cao gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tuần hoàn máu, dẫn đến các cơn đau đầu, cảm giác căng tức vùng trán hoặc thái dương. Nếu tình trạng đau đầu xuất hiện kèm theo chậm kinh và mệt mỏi, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo mang thai ngoài ý muốn.
5. Cảm thấy choáng váng
Choáng váng, hoa mắt, đôi khi kèm buồn nôn là những triệu chứng thường gặp ở giai đoạn đầu thai kỳ. Khi thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công, sự thay đổi nội tiết tố và lưu lượng máu trong cơ thể có thể khiến bạn cảm thấy mất thăng bằng, chóng mặt, thậm chí mệt lả. Triệu chứng này thường xuất hiện sau 1 - 2 tuần tính từ thời điểm quan hệ và dễ bị nhầm với tác dụng phụ của thuốc. Nếu tình trạng choáng váng diễn ra thường xuyên, đặc biệt kèm theo chậm kinh, bạn nên nghĩ đến khả năng mang thai và sớm kiểm tra bằng que thử hoặc xét nghiệm máu
6. Nhịp tim nhanh
Trong một số trường hợp, bạn có thể nhận thấy nhịp tim đập nhanh hơn bình thường sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp nhưng thuốc không có tác dụng. Nguyên nhân thường liên quan đến sự thay đổi hormone trong thai kỳ, làm tăng lưu lượng máu và áp lực lên hệ tim mạch. Cảm giác hồi hộp, tim đập nhanh, khó chịu hoặc đánh trống ngực bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của việc mang thai ngoài ý muốn. Nếu triệu chứng này đi kèm với chậm kinh và mệt mỏi, bạn nên chủ động thử thai hoặc thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác.
7. Đi tiểu thường xuyên
Đi tiểu thường xuyên cũng là một trong những dấu hiệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công điển hình. Khi quá trình thụ thai đã xảy ra, hormone thai kỳ hCG tăng cao sẽ kích thích tuần hoàn máu đến vùng thận, đồng thời tử cung bắt đầu to ra và chèn ép bàng quang. Kết quả là bạn cảm thấy buồn tiểu nhiều lần hơn bình thường, kể cả vào ban đêm. Nếu triệu chứng này xuất hiện cùng với chậm kinh, mệt mỏi hoặc buồn nôn, khả năng mang thai là rất cao và bạn nên kiểm tra sớm bằng que thử hoặc xét nghiệm máu.
*Lưu ý, sự xuất hiện của các triệu chứng kể trên không đồng nghĩa tuyệt đối với việc đã mang thai, bởi một số biểu hiện cũng có thể là tác dụng phụ tạm thời của thuốc. Tuy nhiên, nếu có nhiều dấu hiệu xuất hiện cùng lúc hoặc chậm kinh kéo dài, bạn nên thử thai hoặc thăm khám sớm để có kết quả chính xác. Những triệu chứng trên đây cũng là dấu hiệu uống thuốc tránh thai hàng ngày không thành công.
Tìm hiểu thêm:
- Hướng Dẫn Phân Biệt Dấu Hiệu Sắp Đến Tháng Và Có Thai Chính Xác
- 8 Dấu Hiệu Thai Đã Vào Tổ An Toàn Mẹ Bầu Cần Biết Ngay
Nguyên nhân khiến thuốc tránh thai khẩn cấp thất bại
Có nhiều nguyên nhân khiến thuốc tránh thai khẩn cấp thất bại, thường liên quan đến các yếu tố về thời điểm sử dụng, cơ địa và cách dùng thuốc. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
1. Cơ địa và chu kỳ rụng trứng
Đây là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp. Nếu cơ thể bạn có chu kỳ rụng trứng không đều hoặc rơi đúng vào thời điểm trứng đã phóng noãn trước khi uống thuốc, thì khả năng ngừa thai sẽ giảm đáng kể. Ngoài ra, cơ địa mỗi người khác nhau, tốc độ chuyển hóa và hấp thu thuốc cũng không giống nhau, dẫn đến sự khác biệt về hiệu quả. Chính vì vậy, ngay cả khi uống thuốc đúng liều và đúng thời gian, nguy cơ mang thai ngoài ý muốn vẫn có thể xảy ra.
2. Cân nặng
Một số nghiên cứu cho thấy thuốc tránh thai khẩn cấp, đặc biệt là loại chứa levonorgestrel, có thể kém hiệu quả hơn ở phụ nữ có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hoặc thừa cân, béo phì. Lượng hormone trong thuốc có thể không đủ để ức chế rụng trứng, làm tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn.
Phụ nữ có chỉ số khối cơ thể quá lớn có thể làm ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc tránh thai khẩn cấp
3. Tương tác thuốc
Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể bị giảm tác dụng khi dùng đồng thời với một số loại thuốc khác như thuốc chống động kinh, thuốc điều trị lao, thuốc kháng HIV,... Những thuốc này làm tăng chuyển hóa hormone trong thuốc tránh thai, khiến nồng độ hormone không đạt mức cần thiết để ngăn rụng trứng
4. Dùng sai liều
Thuốc tránh thai khẩn cấp có loại 1 viên và loại 2 viên. Nếu bạn uống thiếu liều, uống không đúng hướng dẫn, hoặc uống viên thứ hai quá muộn so với quy định, hiệu quả ngừa thai sẽ giảm đi đáng kể.
5. Uống thuốc quá muộn
Thuốc chỉ có hiệu quả khi uống trong khoảng thời gian khuyến nghị (72 giờ đối với levonorgestrel, 120 giờ đối với ulipristal acetate). Càng uống muộn, khả năng ngăn ngừa mang thai càng thấp. Sau khoảng thời gian này, thuốc gần như không còn tác dụng.
6. Lạm dụng thuốc nhiều lần
Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều lần trong cùng một chu kỳ có thể gây rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, buồn nôn và ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Ngoài ra, việc lạm dụng liên tục cũng làm giảm hiệu quả, không thể thay thế các biện pháp tránh thai thường xuyên khác.
Cách xử lý khi nghi ngờ thuốc không hiệu quả
Nếu nhận thấy những dấu hiệu bất thường sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp, bạn không nên chủ quan. Bạn nên:
- Thử thai sớm: Sử dụng que thử sau 7 - 10 ngày kể từ khi quan hệ hoặc khi bị chậm kinh để kiểm tra khả năng mang thai. Để có kết quả chính xác hơn, bạn có thể làm xét nghiệm máu beta-hCG tại cơ sở y tế.
- Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt: Ghi lại thời gian, số ngày hành kinh và các triệu chứng bất thường để dễ dàng nhận biết sự thay đổi.
- Thăm khám phụ khoa: Nếu bạn có biểu hiện đau bụng dữ dội, ra máu nhiều, chóng mặt hoặc nghi ngờ mang thai ngoài tử cung, hãy đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được bác sĩ chẩn đoán và xử trí kịp thời.
- Tư vấn biện pháp tránh thai lâu dài: Bác sĩ sẽ hướng dẫn bạn lựa chọn phương pháp phù hợp hơn, hạn chế phụ thuộc vào thuốc tránh thai khẩn cấp.
Biện pháp tránh thai an toàn thay thế lâu dài
Ngoài việc nắm rõ dấu hiệu uống thuốc tránh thai không thành công, bạn nên lựa chọn những phương pháp tránh thai chủ động và an toàn hơn để bảo vệ sức khỏe sinh sản và hạn chế rủi ro mang thai ngoài ý muốn. Một số biện pháp phổ biến gồm:
1. Bao cao su
Đây là một trong những phương pháp tránh thai phổ biến, đơn giản và an toàn nhất hiện nay. Bao cao su không chỉ ngăn tinh trùng gặp trứng, giúp phòng tránh mang thai ngoài ý muốn, mà còn bảo vệ hiệu quả trước nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, lậu, giang mai, HPV. Ưu điểm lớn nhất của bao cao su là dễ sử dụng, không ảnh hưởng đến nội tiết tố và có thể áp dụng cho hầu hết mọi đối tượng.
Sử dụng bao cao su là phương pháp tránh thai đơn giản và an toàn
2. Thuốc tránh thai hàng ngày
Thuốc tránh thai hàng ngày là phương pháp được nhiều chị em lựa chọn nhờ hiệu quả cao và tiện lợi. Thuốc chứa hàm lượng hormone estrogen và/hoặc progestin ổn định, có tác dụng ức chế rụng trứng, làm đặc dịch nhầy cổ tử cung và thay đổi niêm mạc tử cung, từ đó ngăn ngừa quá trình thụ tinh và làm tổ.
Nếu uống đúng cách và đều đặn mỗi ngày, hiệu quả có thể đạt tới 99%. Ngoài khả năng ngừa thai, thuốc còn mang lại một số lợi ích khác như điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh và cải thiện tình trạng mụn trứng cá ở một số phụ nữ. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, người dùng cần tuân thủ lịch uống thuốc nghiêm ngặt, không bỏ liều, đặc biệt là với loại chỉ chứa progestin.
3. Đặt vòng tránh thai (IUD)
Đặt vòng tránh thai là phương pháp ngừa thai hiệu quả cao, có tác dụng kéo dài từ 5 đến 10 năm tùy loại. Vòng tránh thai được đưa vào buồng tử cung, hoạt động bằng cách giải phóng đồng hoặc hormone để ngăn cản quá trình thụ tinh và làm tổ. Đây là biện pháp thích hợp với phụ nữ đã sinh con, muốn tránh thai lâu dài nhưng không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau khi tháo vòng. Tuy nhiên, thủ thuật đặt vòng cần được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín để đảm bảo an toàn và hạn chế biến chứng.
4. Que cấy tránh thai hoặc tiêm hormone
Que cấy tránh thai là một thanh nhỏ chứa hormone progestin, được cấy dưới da cánh tay và phát huy tác dụng liên tục từ 3 - 5 năm. Tiêm hormone tránh thai cũng hoạt động theo nguyên lý tương tự, nhưng hiệu quả duy trì trong khoảng 3 tháng. Hai phương pháp này phù hợp với phụ nữ bận rộn, khó duy trì thói quen uống thuốc hằng ngày. Điểm cần lưu ý là có thể gây một số tác dụng phụ như rối loạn kinh nguyệt hoặc tăng cân, vì vậy cần được bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng trước khi áp dụng.
5. Các phương pháp khác
Ngoài những cách trên, bạn có thể tham khảo thêm các biện pháp tránh thai khác như tính ngày rụng trứng, triệt sản nữ hoặc nam. Phương pháp tính ngày rụng trứng có thể áp dụng trong ngắn hạn nhưng dễ thất bại nếu chu kỳ kinh nguyệt không đều. Trong khi đó, triệt sản là lựa chọn mang tính chất lâu dài, phù hợp với những người đã đủ số con và không còn nhu cầu sinh thêm.
Kết luận
Việc nắm rõ dấu hiệu uống thuốc tránh thai khẩn cấp không thành công sẽ giúp bạn sớm nhận biết nguy cơ mang thai ngoài ý muốn và có biện pháp xử lý kịp thời. Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ nên được sử dụng trong những tình huống bất đắc dĩ, không phải là phương pháp lâu dài vì hiệu quả hạn chế và dễ gây tác dụng phụ. Chủ động lựa chọn những biện pháp tránh thai an toàn, bền vững như bao cao su, thuốc tránh thai hằng ngày, đặt vòng hoặc que cấy sẽ giúp bạn yên tâm hơn trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản và duy trì cuộc sống tình dục an toàn.
Nếu bạn đang lo lắng về dấu hiệu uống thuốc tránh thai không thành công hoặc cần tư vấn về các biện pháp tránh thai an toàn, hãy đến Bệnh viện Đại học Phenikaa. Tại đây, đội ngũ bác sĩ Sản Phụ khoa chuyên nghiệp cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại sẽ giúp bạn thăm khám, chẩn đoán chính xác và đưa ra giải pháp phù hợp. Nếu bạn cần được giải đáp thắc mắc, hãy Gọi ngay hotline 1900 886648 để được bác sĩ Sản khoa tư vấn 24/7.
