Bế sản dịch là vấn đề thường gặp ở phụ nữ sau sinh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và nguyên nhân gây bế sản dịch có thể giúp phụ nữ kịp thời tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Bài viết của Bệnh viện Đại học Phenikaa sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về bế sản dịch giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này.
Bế sản dịch là gì?
Sau khi người mẹ sinh con, dù là phương pháp mổ hay sinh thường, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ nhau thai. Ngay lúc này, tử cung của mẹ sẽ co cứng lại thành hình một quả cầu “an toàn”. Quá trình này giúp cầm máu tự nhiên và hạn chế mất máu sau khi sinh.
Mỗi ngày, tử cung sẽ co lại khoảng 1-2 cm cho đến khi trở về kích thước như trước khi có thai. Cùng với quá trình này, dịch từ tử cung sẽ thoát ra ngoài qua âm đạo.
Bế sản dịch, là tình trạng dịch ứ lại trong tử cung mà không thể thoát ra ngoài trong giai đoạn sau sinh. Nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, bế sản dịch có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng sau sinh và các rối loạn đông máu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe sinh sản sau này của người mẹ.
Bế sản dịch là tình trạng dịch ứ lại trong tử cung mà không thể thoát ra ngoài trong giai đoạn sau sinh
Sản dịch bao gồm nước ối còn dư, mảnh vụn từ lớp niêm mạc tử cung, máu tươi, máu cục và dịch tiết từ cổ tử cung, tất cả sẽ được thải ra qua âm đạo. Dù sinh mổ hay sinh thường, sản phụ đều sẽ trải qua quá trình thải sản dịch.
Sản dịch có màu đỏ sẫm trong 1-2 ngày đầu. Trong 4-8 ngày tiếp theo, sản dịch trở nên loãng hơn, giống như máu cá. Từ ngày 8-12, sản dịch sẽ có chất nhầy và trong hơn, kèm theo mùi tanh nồng. Nếu có mùi hôi, điều này có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn.
Thời gian thoát sản dịch có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng cơ thể mỗi người, trung bình kéo dài 2 tuần. Nếu sau 6 tuần mà sản dịch vẫn còn tồn tại trong tử cung, bạn sẽ được chẩn đoán là bế sản dịch sau sinh và bác sĩ sản khoa sẽ đề xuất các phương pháp để giúp loại bỏ hoàn toàn sản dịch.
Dấu hiệu thường gặp của bế sản dịch
Trong vài ngày đầu sau khi sinh, cơ thể sẽ thải ra một lượng máu tương đối lớn, có màu đỏ tươi và tương tự như kinh nguyệt, kèm theo những cục máu đông nhỏ. Sau khoảng 10 ngày, sản dịch sẽ trở nên loãng hơn, chủ yếu chứa tế bào bạch cầu và tế bào từ niêm mạc tử cung.
Trong những ngày tiếp theo, sản dịch sẽ giảm dần trước khi kết thúc hoàn toàn sau khoảng 2 tuần. Trong một số trường hợp, sản phụ có thể tiếp tục thải dịch trong vài tuần sau đó, tối đa lên tới 45 ngày sau sinh.
Quá trình này xảy ra ở những sản phụ có sản dịch bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải những triệu chứng bất thường dưới đây, hãy cân nhắc đến khả năng bế sản dịch:
- Sốt 38-39 độ C, sản dịch ra rất ít và có mùi hôi, có thể do nhiễm trùng.
- Xuất hiện cảm giác căng tức ở vùng hạ vị, đôi khi kèm theo cơn đau âm ỉ.
- Có cục cứng ở bụng, có thể dễ dàng cảm nhận được khi sờ.
- Cơ thể có xu hướng tăng nhiệt độ.
- Cổ tử cung đóng kín và gây cảm giác đau khi ấn vào đáy tử cung.
Sản dịch ra ít, có mùi hôi là triệu chứng nhận biết bế sản dịch
Nguyên nhân chính gây ra bế sản dịch
Dưới đây là tổng hợp một số nguyên nhân có thể làm tăng nguy cơ bế sản dịch sau khi sinh:
Nguyên nhân chính
- Sinh mổ: Phương pháp sinh mổ thường dẫn đến mất nhiều máu hơn so với sinh thường. Hơn nữa, tử cung cũng co bóp kém hơn, làm cho sản dịch khó có thể được đẩy ra ngoài, dẫn đến tình trạng ứ đọng.
- Mất máu nhiều trong quá trình sinh: Mất máu là điều bình thường trong khi sinh nhưng nếu lượng máu mất quá lớn, tử cung sẽ không co bóp hiệu quả, thậm chí có thể không co bóp được, gây ra tắc sản dịch.
- Biến chứng sau sinh: Các biến chứng như thai to, mang đa thai, hoặc quá trình chuyển dạ kéo dài có thể khiến sản phụ dễ gặp phải tình trạng bế tắc sản dịch.
- Chế độ hậu sinh không hợp lý: Phụ nữ sau sinh sức khỏe yếu nên thường phải nằm một chỗ và ít vận động, hoặc vệ sinh vùng kín không sạch sẽ có thể dẫn đến nhiễm trùng, làm tăng nguy cơ bế sản dịch.
Sinh mổ thường mất nhiều máu và làm tử cung co bóp kém gây ứ đọng sản dịch
Nguyên nhân ít gặp
Nếu trương lực cơ tử cung yếu, cổ tử cung đóng kín, hoặc sức khỏe của sản phụ bị suy yếu, việc thoát sản dịch sẽ trở nên khó khăn hơn.
Đối tượng nguy cơ
Các nhóm người có nguy cơ cao mắc phải bế sản dịch bao gồm:
- Thai nhi có cân nặng trên 3,5 kg.
- Phụ nữ mang đa thai.
- Có tình trạng đa ối.
- Có yếu tố di truyền trong gia đình.
Ngoài ra, các yếu tố sau đây cũng có thể làm gia tăng nguy cơ gặp phải bế sản dịch:
- Trương lực cơ tử cung yếu.
- Tình trạng sức khỏe của mẹ bị suy yếu.
- Trong quá trình sinh bị mất đi một lượng máu đáng kể.
Biến chứng thường gặp
Theo lời khuyên của các bác sĩ, tình trạng bế sản dịch sau khi sinh nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng hậu sản, chảy máu không kiểm soát, rối loạn đông máu và thậm chí đe dọa tính mạng của sản phụ. Do đó, nếu nhận thấy quá trình tiết sản dịch sau sinh kéo dài cùng với các dấu hiệu cảnh báo, hãy đến cơ sở y tế ngay để được xử lý kịp thời.
Bế sản dịch nếu không can thiệp kịp thời có thể gây chảy máu nhiều và nguy hiểm tính mạng
Tham khảo thêm:
- Xuất huyết tử cung bất thường: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị
- Sa tử cung sau sinh: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị
Các phương pháp chẩn đoán
Chẩn đoán kịp thời bế sản dịch là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của sản phụ. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán bế sản dịch, cùng tìm hiểu để nắm rõ hơn về quy trình này.
Thăm khám lâm sàng
Thăm khám lâm sàng là bước đầu tiên và quan trọng trong việc chẩn đoán bế sản dịch. Bác sĩ sẽ kiểm tra toàn diện tình trạng sức khỏe của sản phụ, bao gồm việc hỏi về tiền sử sản khoa, triệu chứng hiện tại và các tính chất của sản dịch (thời gian, số lượng, màu sắc, mùi,...).
Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ kiểm tra bụng để xác định tử cung co hồi có tốt không hay có cảm giác căng tức không. Ngoài ra, việc kiểm tra âm đạo cũng giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sản dịch và phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng để từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
Thăm khám lâm sàng là bước đầu tiên và quan trọng trong việc chẩn đoán bế sản dịch
Thăm khám cận lâm sàng
Thăm khám cận lâm sàng là bước quan trọng để chẩn đoán tình trạng bế sản dịch. Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm và siêu âm để đánh giá tình hình sức khỏe của sản phụ.
Nếu có nghi ngờ về bế sản dịch, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm máu để phát hiện tình trạng nhiễm khuẩn và kiểm tra các rối loạn đông máu có thể xảy ra. Qua những xét nghiệm này, bác sĩ có thể xác định mức độ nặng của tình trạng bế sản dịch và từ đó đưa ra phương pháp can thiệp phù hợp, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của sản phụ.
Phương pháp điều trị bế sản dịch
Nếu mẹ gặp phải các dấu hiệu và triệu chứng của bế sản dịch sau sinh, việc đến bệnh viện để được bác sĩ sản khoa thăm khám là rất cần thiết. Dưới đây là những phương pháp điều trị bế sản dịch phổ biến thường được áp dụng:
- Nong cổ tử cung: Đây là phương pháp đầu tiên được sử dụng để xử lý tình trạng bế sản dịch do cổ tử cung đóng kín. Bác sĩ sẽ đưa dụng cụ chuyên khoa vào tử cung nhằm nong rộng cổ tử cung giúp giải phóng sản dịch bị ứ trong buồng tử cung. Cần lưu ý rằng thủ thuật này phải được thực hiện tại các cơ sở y tế đảm bảo tiêu chuẩn vô khuẩn để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
- Hút buồng tử cung: Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị hút chuyên dụng để hút sạch sản dịch ra khỏi tử cung. Việc vô trùng dụng cụ là rất quan trọng, nếu không được thực hiện đúng cách, sản phụ có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.
- Sử dụng thuốc kích thích co bóp tử cung: Do tử cung không co bóp hiệu quả nên sản dịch không thể thoát ra ngoài. Vì vậy bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để kích thích tử cung co bóp mạnh hơn, giúp loại bỏ các chất còn sót lại trong tử cung.
Nong cổ tử cung là phương pháp phổ biến được sử dụng để xử lý tình trạng bế sản dịch
Biện pháp phòng ngừa
Để ngăn ngừa tình trạng ứ sản dịch sau khi sinh, mẹ cần lưu ý một số biện pháp sau đây:
Vệ sinh vùng kín đúng cách
Sản dịch có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và ký sinh trùng phát triển, gây viêm nhiễm âm đạo và tử cung. Do đó, phụ nữ cần duy trì vệ sinh vùng kín sạch sẽ. Hãy rửa sạch âm đạo sau mỗi lần thay băng vệ sinh, tốt nhất là bằng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh pha loãng. Nên sử dụng băng vệ sinh dành riêng cho sản phụ và thay băng từ 4-5 lần mỗi ngày. Tránh sử dụng tampon, khăn ướt có hóa chất, thụt rửa âm đạo, và tắm bồn để giảm nguy cơ viêm nhiễm.
Vận động nhẹ nhàng
Sau sinh mẹ chỉ nên nghỉ ngơi khoảng 6-8 giờ, sau đó nên ngồi dậy và vận động nhẹ nhàng. Việc này giúp tử cung co bóp và đẩy sản dịch ra ngoài nhanh chóng, rút ngắn thời gian hồi phục.
Cho bé bú sớm
Việc cho con bú ngay từ những ngày đầu không chỉ tốt cho bé mà còn kích thích tử cung co bóp, giúp đẩy sản dịch ra ngoài. Mẹ có thể thực hiện một số mẹo như massage bầu ngực, cho bé bú trực tiếp, hoặc dùng máy hút sữa để kích thích sản xuất sữa.
Chế độ ăn uống hợp lý
Phụ nữ sau sinh nên có chế độ ăn uống phù hợp để hỗ trợ lợi sữa và nhanh chóng loại bỏ sản dịch. Các thực phẩm như rau ngót, rau dền và ngải cứu rất tốt cho việc này, giúp tử cung co bóp hiệu quả. Ngoài ra, các loại củ quả như mướp, đu đủ xanh, hoa chuối và nghệ cũng có tác dụng tương tự, vừa ổn định dạ dày vừa kích thích tiết sữa.
Đi tiểu thường xuyên
Trong những ngày đầu sau sinh, bàng quang có thể không nhạy cảm như bình thường, khiến mẹ không cảm thấy cần đi tiểu dù bàng quang đã đầy. Việc này không chỉ gây khó chịu mà còn làm giảm khả năng co bóp của tử cung, làm sản dịch khó thoát ra. Vì vậy, hãy nhớ đi vệ sinh 2-3 giờ một lần để giữ cho cơ thể thoải mái.
Các câu hỏi thường gặp
Dưới đây là tổng hợp những câu hỏi thường gặp nhất liên quan đến bế sản dịch, cung cấp cho bạn thông tin cần thiết để giải đáp những băn khoăn trong việc chăm sóc sức khỏe của bản thân sau sinh:
Khoảng bao lâu thì hết sản dịch sau sinh?
Sản dịch thường kéo dài khoảng 2 tuần, nhưng một số sản phụ có thể gặp tình trạng kéo dài đến 6 tuần. Nếu không có dấu hiệu sốt hoặc chảy máu không kiểm soát, bạn không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu sau 6 tuần mà sản dịch vẫn ra hoặc có mùi hôi, sốt cao, hoặc bụng dưới căng tức, bạn nên đến bệnh viện ngay.
Có cách nào để nhanh hết sản dịch không?
Để sản dịch nhanh chóng thải ra ngoài, bạn nên vận động nhẹ nhàng và cho bé bú thường xuyên. Một số mẹo dân gian như uống chè vằng hay ăn canh rau ngót cũng có thể giúp cải thiện tình trạng này.
Có cách nào để phân biệt băng huyết và bế sản dịch sau sinh?
Sản dịch và băng huyết là hai tình trạng khác nhau. Trong những ngày đầu sau sinh, sản dịch có màu đỏ sẫm, giảm dần và chuyển sang màu hồng hoặc nâu, sau khoảng 10 ngày sẽ có màu hơi vàng hoặc không màu, không mùi, với lượng khoảng 2 băng vệ sinh trong 4 giờ.
Ngược lại, băng huyết là tình trạng chảy máu nhiều, với máu màu đỏ tươi, khiến sản phụ phải thay bỉm lớn nhiều lần trong ngày, kèm theo dấu hiệu chóng mặt hoặc đau tức ở tầng sinh môn. Băng huyết là biến chứng cấp tính nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng, do đó, việc phân biệt là rất quan trọng. Nếu có dấu hiệu bất thường, bạn cần đến cơ sở y tế ngay. Để phòng ngừa băng huyết, hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh.
Bế sản dịch là một vấn đề quan trọng sản phụ cần chú ý sau khi sinh. Nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy đến gặp bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Phenikaa để được tư vấn và điều trị kịp thời.
