Sa tử cung sau sinh là một biến chứng hậu sản rất nguy hiểm đối với phụ nữ. Vậy tình trạng này biểu hiện ra sao, dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân cũng như cách điều trị như thế nào? Tất cả sẽ được PhenikaaMec giải đáp chi tiết ngay trong nội dung bài viết dưới đây.
Sa tử cung sau sinh là gì?
Sa tử cung sau sinh hay còn được gọi với tên khác như sa dạ con, sa sinh dục hay sa thành âm đạo. Sa tử cung là tình trạng dây chằng và cơ của phần chậu bị kéo căng và dẫn đến suy yếu. Điều này khiến cho thành tử cung tụt xuống ống âm đạo hoặc lộ hẳn ra bên ngoài vùng kín.
Phụ nữ khi rơi vào tình trạng sa tử cung sau sinh sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống thường ngày khiến bản thân họ khó chịu. Những trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.
Sa tử cung sau sinh là tình trạng dây chằng và cơ của phần chậu bị kéo căng và dẫn đến suy yếu
Triệu chứng của Sa tử cung sau sinh
Sa tử cung sau sinh là tình trạng xảy ra khi tử cung bị tụt xuống vị trí thấp hơn bình thường trong ổ bụng, có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó có yếu tố sinh nở. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của sa tử cung sau sinh:
- Cảm giác nặng nề ở vùng chậu: Nhiều phụ nữ cảm thấy nặng nề hoặc áp lực ở vùng chậu, đặc biệt là khi đứng hoặc đi lại.
- Đau lưng: Đau lưng dưới có thể là một triệu chứng do tử cung bị sa và áp lực lên cột sống.
- Rối loạn tiểu tiện: Phụ nữ có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát tiểu tiện, cảm thấy tiểu khó hoặc tiểu không tự chủ.
- Khó khăn khi quan hệ tình dục: Sa tử cung có thể làm giảm cảm giác thoải mái hoặc gây đau khi quan hệ tình dục.
- Xuất hiện khối u hoặc cảm giác như có một khối lồi ra ở âm đạo: Một số phụ nữ có thể cảm nhận được hoặc nhìn thấy một khối lồi ra từ âm đạo.
- Dịch âm đạo bất thường: Có thể có sự thay đổi về lượng hoặc tính chất dịch âm đạo.
- Mệt mỏi: Do cơ thể phải làm việc nhiều hơn để bù đắp cho sự mất cân bằng, phụ nữ có thể cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường.
Nguyên nhân gây nên tình trạng sa tử cung sau sinh
Những nguyên nhân chính dẫn đến sa tử cung sau quá trình sinh nở như:
- Phụ nữ mang thai đôi, đa thai hoặc thai nhi có kích thước lớn nên trong quá trình sinh nở, sản phụ phải dùng sức rặn nhiều dẫn đến tử cung bị sa xuống.
- Sau sinh sản phụ thường xuyên bị táo bón, rối loạn đại tiện kéo dài, phụ nữ sau sinh phải lao động nhiều, mang vác nặng nhọc.
- Bất thường bẩm sinh: Tử cung hai buồng, eo và cổ tử cung có kích thước bất thường,...
- Thừa cân béo phì gây áp lực cho cơ xương chậu cũng là một trong những nguyên nhân gây sa tử cung.
- Người đã từng phẫu thuật ở vùng xương chậu khiến cho các mô khung chậu bị suy yếu.
- Người bị ho mãn tính dẫn đến việc gây áp lực xuống phần sàn chậu.
Đối tượng nguy cơ
Sa tử cung sau sinh có thể gặp ở mọi đối tượng phụ nữ từ độ tuổi 20 trở lên. Những đối tượng dễ gặp phải tình trạng sa tử cung như:
- Nữ giới đã từng sinh thường từ 3 con trở lên.
- Những phụ nữ có người thân như bà, mẹ, chị em ruột gặp phải tình trạng sa tử cung.
- Phụ nữ mang thai quá lớn hoặc quá trình chuyển dạ phức tạp có thời gian kéo dài.
- Phụ nữ sau sinh mang vác vật nặng quá mức khiến tử cung dễ bị trôi tuột ra khỏi vị trí ban đầu.
- Nữ giới đang ở trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh.
Phụ nữ sau sinh làm việc nặng nhọc, mang vác quá mức dễ bị sa tử cung
Biến chứng thường gặp
Sa tử cung sau sinh có thể gây ra một số biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:
- Nhiễm trùng: Khi tử cung bị sa xuống, một phần của nó có thể lộ ra ngoài âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, dẫn đến nhiễm trùng ở vùng âm đạo, cổ tử cung hoặc tử cung.
- Loét và tổn thương niêm mạc âm đạo: Sa tử cung có thể làm căng giãn và ma sát niêm mạc âm đạo, gây loét, chảy máu hoặc viêm nhiễm tại khu vực này.
- Rối loạn tiểu tiện: Phụ nữ bị sa tử cung thường gặp vấn đề tiểu khó, tiểu không tự chủ, hoặc thậm chí tiểu bị nghẽn.
- Táo bón: Do tử cung sa xuống có thể chèn ép ruột, gây táo bón và khó đại tiện.
- Sa các cơ quan khác: Ngoài tử cung, các cơ quan như bàng quang hoặc trực tràng cũng có thể bị sa, dẫn đến sa bàng quang (cystocele) hoặc sa trực tràng (rectocele), làm gia tăng các triệu chứng như rối loạn tiểu tiện, khó đại tiện.
- Giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng như đau lưng, cảm giác nặng nề vùng chậu, và khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày khiến người bệnh mệt mỏi và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.
- Vấn đề trong quan hệ tình dục: Sa tử cung có thể gây đau khi quan hệ tình dục và giảm sự tự tin, ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.
Các phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán sa tử cung sau sinh một cách chuẩn xác, bác sĩ chuyên khoa sẽ kết hợp thăm khám những triệu chứng lâm sàng và tiến hành kiểm tra toàn diện vùng chậu .
Thăm khám lâm sàng
- Khám vùng chậu: Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng vùng chậu bằng cách kiểm tra vị trí của tử cung, đánh giá mức độ sa của tử cung và các cơ quan xung quanh như bàng quang và trực tràng.
- Đánh giá cơ sàn chậu: Bác sĩ kiểm tra sự săn chắc và chức năng của các cơ sàn chậu, xem xét mức độ yếu hoặc tổn thương sau quá trình sinh nở.
Thăm khám lâm sàng để chẩn đoán tình trạng sa dạ con
Thăm khám cận lâm sàng
- Siêu âm: Siêu âm vùng bụng hoặc siêu âm qua ngả âm đạo có thể được sử dụng để đánh giá vị trí và cấu trúc của tử cung, đồng thời xác định các tổn thương khác ở cơ quan sinh sản.
- MRI (Cộng hưởng từ): Phương pháp này cung cấp hình ảnh chi tiết về các cơ quan trong vùng chậu, giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn mức độ sa của tử cung và các cơ quan xung quanh (nếu có). MRI đặc biệt hữu ích trong các trường hợp phức tạp hoặc khi cần phẫu thuật.
- Đo chức năng cơ sàn chậu: Để kiểm tra mức độ yếu của cơ sàn chậu, bác sĩ có thể sử dụng các thiết bị đo lường sức mạnh và chức năng của các cơ này, giúp xác định nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng của sa tử cung.
- Kiểm tra tiểu tiện và đại tiện: Nếu sa tử cung ảnh hưởng đến bàng quang hoặc trực tràng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm hoặc sử dụng các bài kiểm tra như đo áp lực bàng quang, đo dòng tiểu, hoặc đánh giá chức năng đại tiện để xác định mức độ chèn ép và ảnh hưởng của bệnh lý.
Điều trị sa tử cung sau sinh
Điều trị sa tử cung sau sinh tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:
Phương pháp điều trị sa dạ con không phẫu thuật
Người bị sa thành âm đạo nếu muốn cải thiện tình trạng này có thể lựa chọn phương pháp điều trị không phẫu thuật thông qua áp dụng những cách dưới đây:
- Người bệnh nên duy trì cân nặng cơ thể hợp lý. Nếu cơ thể thừa cân hãy thực hiện giảm cân để tránh gây áp lực lên ổ bụng.
- Hạn chế khiêng vác vật nặng, đặc biệt là sau quá trình sinh nở không nên lao động hay làm việc quá mệt nhọc.
- Người bệnh có thể lựa chọn đặt vòng nâng tử cung qua đường âm đạo.
- Để giảm thiểu tình trạng sa tử cung, người bệnh nên thực hiện những bài tập tăng cường sức mạnh cho phần cơ vùng chậu hay bài tập Kegel. Ngoài ra người bệnh cũng có thể sử dụng liệu pháp estrogen âm đạo.
- Nên áp dụng chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh nhằm giảm thiểu các triệu chứng táo bón.
Phương pháp điều trị sa dạ con bằng phẫu thuật
Nếu tình trạng sa tử cung nghiêm trọng hoặc các phương pháp không phẫu thuật không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật:
- Phẫu thuật cố định tử cung (Uterine suspension): Thực hiện để đưa tử cung trở về vị trí ban đầu bằng cách cố định nó vào cấu trúc chắc chắn trong cơ thể như dây chằng hoặc xương vùng chậu. Đây là một lựa chọn cho phụ nữ muốn bảo tồn tử cung.
- Cắt tử cung (Hysterectomy): Trong trường hợp sa tử cung nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị cắt bỏ tử cung. Phẫu thuật này thường được kết hợp với việc tái tạo các mô và cơ vùng chậu để ngăn ngừa sa các cơ quan khác.
- Phẫu thuật tái tạo vùng chậu: Đối với những trường hợp có sa cả bàng quang hoặc trực tràng, phẫu thuật tái tạo vùng chậu sẽ được thực hiện để sửa chữa các cơ và mô bị yếu, đồng thời đặt lại các cơ quan vào vị trí ban đầu.
Phương pháp điều trị nội soi treo tử cung đem lại kết quả cao
Sử dụng các phương pháp tự nhiên (phụ trợ):
Ngoài 2 phương pháp điều trị trên người bệnh có thể được chỉ định thêm các phương pháp phụ trợ khác như:
- Châm cứu: Một số người có thể sử dụng châm cứu để tăng cường tuần hoàn máu và hỗ trợ phục hồi cơ sàn chậu.
- Yoga và Pilates: Các bài tập nhẹ nhàng như yoga và Pilates có thể giúp tăng cường sức mạnh vùng chậu và cải thiện sự linh hoạt.
Biện pháp phòng ngừa
Phòng ngừa sa tử cung sau sinh là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe vùng chậu của phụ nữ, đặc biệt là sau khi sinh nở. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Tập luyện cơ sàn chậu (Bài tập Kegel): Bài tập Kegel giúp tăng cường sức mạnh của cơ sàn chậu, từ đó hỗ trợ các cơ quan trong vùng chậu như tử cung, bàng quang, và trực tràng. Phụ nữ nên thực hiện bài tập này đều đặn cả trước và sau sinh để giảm nguy cơ sa tử cung.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì có thể gây áp lực lớn lên vùng chậu, làm tăng nguy cơ sa tử cung. Duy trì cân nặng khỏe mạnh sẽ giảm bớt gánh nặng cho cơ sàn chậu và các cơ quan sinh dục.
- Tránh nâng vật nặng: Nâng vật nặng hoặc thực hiện các hoạt động gắng sức sau sinh có thể làm tổn thương cơ sàn chậu. Hãy tránh làm việc quá sức, đặc biệt là những công việc liên quan đến nâng nhấc.
- Chế độ dinh dưỡng giàu chất xơ: Ăn nhiều chất xơ giúp phòng ngừa táo bón, điều này quan trọng vì táo bón có thể gây căng thẳng lên vùng chậu, dẫn đến nguy cơ sa tử cung. Uống đủ nước cũng giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Khám thai và kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe thường xuyên trong và sau thai kỳ giúp phát hiện sớm những bất thường liên quan đến vùng chậu. Bác sĩ sẽ tư vấn các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời nếu có nguy cơ sa tử cung.
- Tránh sinh nhiều lần trong thời gian ngắn: Sinh nở quá gần nhau có thể làm yếu cơ sàn chậu, tăng nguy cơ sa tử cung. Điều quan trọng là cho cơ thể đủ thời gian phục hồi trước khi mang thai lần tiếp theo.
- Sử dụng đúng kỹ thuật trong quá trình sinh nở: Quá trình rặn đẻ không đúng cách, đặc biệt là việc rặn quá mức có thể gây tổn thương cơ sàn chậu. Tham gia các lớp học tiền sản, tập hít thở đúng kỹ thuật có thể giúp hạn chế vấn đề này.
- Điều trị các bệnh mãn tính liên quan đến ho: Ho kéo dài do các bệnh lý mãn tính như viêm phế quản hoặc hen suyễn có thể làm tăng áp lực vùng bụng và vùng chậu. Điều trị dứt điểm các bệnh này giúp giảm nguy cơ sa tử cung.
- Tránh căng thẳng quá mức: Căng thẳng tâm lý cũng có thể ảnh hưởng đến cơ sàn chậu. Thực hành các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga sẽ giúp duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất tốt hơn.
Sản phụ sau sinh nên đi lại, vận động và có chế độ tập luyện phù hợp
Các câu hỏi thường gặp đối với tình trạng sa tử cung sau sinh
Sa tử cung nếu không được điều trị sẽ như thế nào?
Nếu sa thành âm đạo nhẹ, ít ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh thì chưa cần can thiệp chuyên khoa, có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ đã kể trên Nếu sa tử cung ở mức độ nặng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến các cơ quan khác ở vùng chậu như trực tràng hay bàng quang. Lúc này, bác sĩ sẽ khuyến nghị và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
Tôi nên tìm đến bác sĩ chăm sóc sức khỏe khi gặp dấu hiệu sa tử cung như thế nào?
Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu sa tử cung nào dưới đây hãy liên hệ và đến gặp bác sĩ ngay:
- Có dấu hiệu đau lưng mãn tính hoặc áp lực lên vùng chậu mà không phải do các bệnh lý khác gây ra.
- Đi tiểu hoặc đi đại tiện đều cảm thấy đau phần khung chậu.
- Luôn cảm nhận như có vật gì đó mắc kẹt hoặc sa ra khỏi âm đạo.
Tử cung sa ra ngoài có thể đẩy trở lại không?
Không, khi tử cung sa ra ngoài thì bạn không thể đẩy nó lên trở lại. Bạn hãy đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để các bác sĩ thăm khám và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
Kết luận
Sa tử cung sau sinh là một tình trạng phổ biến nhưng có thể được phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và có các biện pháp chăm sóc phù hợp. Từ việc duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện cơ sàn chậu thường xuyên cho đến khám sức khỏe định kỳ, phụ nữ có thể bảo vệ sức khỏe vùng chậu của mình một cách toàn diện. Hãy luôn lắng nghe cơ thể, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ tại các cơ sở Y tế uy tín hoặc Bệnh viện Đại học Phenikaa khi có những dấu hiệu bất thường.
