Gợi ý cách làm giảm nước ối cho mẹ bầu an toàn và hiệu quả

Lượng nước ối đóng vai trò quan trọng trong thai kỳ. Tuy nhiên, nhiều mẹ bầu đang gặp tình trạng dư ối. Vậy cách làm giảm nước ối nào là an toàn và được các chuyên gia khuyến nghị? Mẹ bầu hãy tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Nước ối là gì? Tầm quan trọng của nước ối?

Nước ối là chất lỏng trong suốt bao quanh thai nhi bên trong túi ối, đóng vai trò quan trọng giúp thai nhi phát triển an toàn trong suốt thai kỳ. Trong giai đoạn đầu thai kỳ (trước tuần thứ 16), nước ối chủ yếu được tạo ra từ huyết tương của mẹ thấm qua màng ối. Từ tuần 16 - 20, nước ối hình thành chủ yếu từ nước tiểu thai nhi và dịch phổi tiết ra. Thai nhi nuốt nước ối, sau đó bài tiết qua hệ tiết niệu, tạo nên một vòng tuần hoàn liên tục. Nước ối có nhiều chức năng thiết yếu. Nó bảo vệ thai nhi khỏi chấn thương, duy trì nhiệt độ ổn định. Đồng thời, nước ối giúp thai nhi vận động để phát triển cơ xương và hỗ trợ phát triển phổi, hệ tiêu hóa. Vì vậy, mọi bất thường về nước ối như: Dư ối, đa ối hay thiểu ối (ít nước ối) đều ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi.

Phân biệt dư ối và đa ối khác nhau như thế nào?

Dư ối và đa ối đều là hiện tượng lượng nước ối trong thai kỳ vượt ngưỡng bình thường, tuy nhiên mức độ nghiêm trọng và nguy cơ đi kèm giữa hai tình trạng này không giống nhau.

Dư ối là gì?

Dư ối là tình trạng lượng ối tăng nhẹ, thể tích thường trong khoảng 800 – 1500ml và chỉ số nước ối (AFI) từ 12 – 24cm. Mặc dù lượng nước ối cao hơn mức bình thường nhưng chưa đến ngưỡng bệnh lý. Trong nhiều trường hợp, mẹ chỉ cần theo dõi, điều chỉnh chế độ ăn uống, nghỉ ngơi để ối ổn định trở lại.

Đa ối là gì?

Đa ối được xác định khi thể tích nước ối đạt trên 1500ml, chỉ số nước ối AFI từ 25 cm trở lên, hoặc khi góc ối sâu nhất (MVP) đạt từ 8 cm trở lên. Đa ối cũng được chia theo mức độ: nhẹ (AFI 25–30 cm), trung bình (AFI 30,1–35 cm) và nặng (AFI >35 cm). Đa ối có thể liên quan đến dị tật thai nhi, tiểu đường thai kỳ hoặc bất thường bánh rau… Vì vậy, mẹ cần được theo dõi sát và có thể phải điều trị nếu nguy cơ cao.

Việc phân định rõ giữa dư ối và đa ối là rất quan trọng nhằm giúp bác sĩ đưa ra kế hoạch theo dõi và can thiệp phù hợp cho từng thai phụ.

Nguyên nhân mẹ bầu bị dư thừa nước ối?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến mẹ bầu bị đa ối, dư ối trong thai kỳ như:

1. Nguyên nhân từ mẹ bầu

Phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai kỳ, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ ba, bị dư ối hoặc đa ối chiếm khoảng 10% tổng số ca. Bên cạnh đó, các yếu tố như: Bất đồng nhóm máu Rh hoặc các bệnh lý tán huyết do kháng thể lạ trong cơ thể mẹ cũng liên quan đến tình trạng này. Ngoài ra, những trường hợp mang song thai hoặc đa thai thường có nguy cơ gặp bất thường về lượng nước ối cao hơn. Một số rối loạn di truyền hiếm gặp cũng có thể gây dư ối, dù tỷ lệ rất thấp.

2. Nguyên nhân từ thai nhi

Thai nhi có bất thường về gen hoặc nhiễm sắc thể hoặc mắc hội chứng truyền máu song thai, dị tật đường tiêu hóa (hẹp môn vị, khe hở môi - hàm,...), khiếm khuyết hệ thần kinh trung ương,… đều ảnh hưởng đến khả năng nuốt và xử lý nước ối của thai. Điều này dẫn đến sự tích tụ nước ối trong buồng ối và gây nên dư ối hoặc đa ối.

3. Nguyên nhân từ bánh rau

Những yếu tố như: Bệnh u mạch máu màng đệm, phù rau thai, hay tổn thương cấu trúc bánh rau... đều có thể cản trở quá trình trao đổi chất bình thường giữa mẹ và thai, khiến lượng nước ối tăng bất thường.

Dư ối hay đa ối là hiện tượng nước ối vượt ngưỡng trên mức bình thường

Dấu hiệu nhận biết và phương pháp chẩn đoán dư ối

1. Dấu hiệu thường gặp khi mẹ bầu bị dư ối, đa ối

Đa số trường hợp mẹ bầu bị dư ối và đa ối mức độ nhẹ không gây ra biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, khi mắc đa ối mức độ trung bình đến nặng, mẹ bầu có thể cảm nhận các triệu chứng sau:

Triệu chứng hô hấp:

• Khó thở, cảm giác tức ngực kéo dài
• Da nhợt nhạt hoặc tím tái
• Nhịp tim nhanh, dễ hồi hộp hoặc choáng váng

Triệu chứng tiêu hóa:

• Ợ nóng, đầy bụng, khó tiêu
• Tử cung giãn lớn chèn ép dạ dày

Triệu chứng tiết niệu:

• Tiểu ít hoặc khó tiểu
• Bàng quang bị chèn ép

Triệu chứng thể chất:

• Căng tức bụng, cảm giác bụng nặng
• Khó sờ rõ vị trí thai nhi
• Vòng bụng to bất thường, da căng tức

Khi có những dấu hiệu trên, mẹ bầu nên đi khám sớm để được siêu âm đánh giá chỉ số nước ối, từ đó có hướng xử trí phù hợp nhằm bảo đảm an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

2. Phương pháp chẩn đoán dư ối, đa ối

Siêu âm là biện pháp then chốt trong chẩn đoán và đánh giá tình trạng dư ối, đa ối. Bác sĩ sẽ thực hiện đo góc ối sâu nhất (MVP) và chỉ số nước ối AFI để chẩn đoán mức độ dư thừa ối.

Dư thừa ối khi mang thai có nguy hiểm không?

Dư ối và đa ối thể nhẹ không nguy hiểm đến thai nhi. Tuy nhiên, đa số thể trung bình và nặng có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi như: \

1. Đối với thai nhi

• Tăng nguy cơ sinh non: Do tử cung bị căng quá mức, dễ gây chuyển dạ sớm.
• Sa dây rốn: Khi ối vỡ, dây rốn có thể tuột ra ngoài trước đầu thai nhi, gây chèn ép và cản trở lưu thông máu đến thai.
• Bong rau non: Nước ối quá nhiều làm rau thai có thể bong ra khỏi thành tử cung trước khi thai được sinh ra.
• Tư thế thai bất thường: Do buồng tử cung quá rộng, thai có thể không quay về ngôi thuận để chuẩn bị cho quá trình sinh.
• Thai chết lưu là trường hợp xấu nhất có thể xảy ra.

2. Đối với mẹ

• Thai phụ mệt mỏi, khó thở: Do tử cung to gây chèn ép.
• Tăng nguy cơ vỡ ối sớm: Gây chuyển dạ sớm hoặc nhiễm trùng ối.
• Chảy máu sau sinh: Tử cung giãn quá mức có thể co bóp kém sau khi sinh, gây băng huyết hậu sản.

Kiểm soát dư ối giúp mẹ bầu có thai kỳ khỏe mạnh, giảm sinh non, dị tật thai nhi

Tham khảo thêm:

• Thoát Vị Hoành Thai Nhi: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị
• Mang Song Thai 2 Nhau 2 Ối: Những Điều Mẹ Bầu Cần Biết
  

Cách làm giảm nước ối hiệu quả cho bà bầu

1. Cách làm giảm nước ối qua chế độ ăn uống

Rất nhiều mẹ bầu lo lắng khi đi siêu âm phát hiện dư ối. Tin vui là 90% trường hợp có thể kiểm soát tốt bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống. Bạn hãy thử áp dụng một số phương pháp dưới đây:

1.1. Kiểm soát đường huyết

Trong trường hợp đa ối do tiểu đường thai kỳ mẹ bầu cần kiểm soát đường huyết bằng chế độ ăn riêng biệt theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Chế độ ăn uống phù hợp góp phần ổn định lượng nước ối trong buồng tử cung

1.2. Cắt giảm thực phẩm nhiều muối

Chế độ ăn nhiều muối gây tích nước trong cơ thể, làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tiền sản giật và có thể khiến tình trạng đa ối trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, cách giảm ối cho bà bầu đơn giản là cắt giảm lượng muối. Một số thực phẩm nhiều muối nên tránh ăn như:

• Đồ hộp, thực phẩm đóng gói.
• Mì gói, snack mặn.
• Nước mắm, tương ớt nhiều muối.
• Dưa muối, kim chi.
• Thức ăn nhanh như: Gà rán, pizza, burger.
• Bánh kẹo có chất bảo quản.

Các mẹ cũng nên ưu tiên chế biến món luộc, hấp, ít gia vị để giúp cân bằng nước ối.

Mẹ bầu nên tránh ăn fast food, đồ chiên rán, nhiều muối

1.3. Bí quyết ăn trái cây cho mẹ bầu bị đa ối

Bạn nên chú ý lựa chọn trái cây ít nước theo gợi ý của bác sĩ như: Táo, lê, bơ, ổi cung cấp các loại vitamin, khoáng chất. Và nên hạn chế các thực phẩm nhiều nước như: Bưởi, cam, quýt,... khi bị dư ối.

1.4. Tăng cường rau xanh và thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất

Dưới đây là hướng dẫn lựa chọn rau xanh cho mẹ bầu bị dư ối:

Các loại rau nên ăn nhiều:

• Cải bó xôi.
• Súp lơ xanh/trắng.
• Rau dền đỏ.
• Cải ngọt, cải thảo.
• Rau muống (xào khô).
• Bí đỏ, cà rốt (củ quả ít nước).

Cách chế biến tốt nhất:

• Rau hấp, luộc.
• Xào khô với ít dầu.
• Tránh nấu canh nhiều nước.

Rau xanh tốt cho sức khỏe và giúp kiểm soát nước ối ổn định

1.5. Bổ sung thực phẩm giàu sắt và protein

Protein, sắt không chỉ giúp mẹ bầu duy trì sức khỏe, mà còn hỗ trợ thai nhi phát triển ổn định. Mẹ bầu nên tăng cường:

Nguồn protein chất lượng cao:

• Thịt bò nạc (2-3 lần/tuần).
• Các loại cá biển tươi như: Cá thu, cá ngừ.
• Trứng gà (1-2 quả/ngày).
• Tôm, cua, ghẹ tươi.
• Đậu phụ, đậu hũ.

Lưu ý khi chế biến:

• Tăng cường luộc hấp, hạn chế chiên xào, nướng.
• Giảm bớt muối và gia vị khi đun nấu.

Thực phẩm giàu protein, sắt là những dưỡng chất cần thiết bổ sung trong thai kỳ

1.6. Lựa chọn thực phẩm chứa chất béo và tinh bột tốt

Mẹ bầu nên chọn các loại tinh bột và chất béo có lợi như:

• Cơm gạo lứt, yến mạch, đậu nành, quả bơ, dầu ô liu: Bổ sung năng lượng, tốt cho hệ tiêu hóa, không gây tích nước.
• Bạn nên tránh ăn đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ.

2. Điều chỉnh thói quen, sinh hoạt

Bên cạnh chế độ ăn uống khoa học, việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng đóng vai trò quan trọng trong ổn định sức khỏe thai kỳ. Dưới đây là những cách giảm nước ối cho bà bầu đơn giản nhưng hiệu quả:

2.1. Nghỉ ngơi nhiều, không làm việc quá sức

Mẹ bầu nên sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi một cách cân đối, tránh vận động mạnh hoặc thức khuya thường xuyên. Việc dành thời gian thư giãn trong ngày giúp tử cung giảm co bóp, từ đó hỗ trợ cân bằng lượng nước ối.

Đặc biệt trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ ba, nghỉ ngơi đầy đủ còn giúp mẹ hạn chế nguy cơ sinh non. Đây là một trong những biện pháp sinh hoạt thiết thực trong trường hợp đa ối mà bác sĩ thường khuyến nghị.

Bác sĩ khuyến nghị nên nghỉ ngơi hợp lý

2.2. Lạc quan, tránh xa stress

Tâm trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ nội tiết, gây rối loạn chuyển hóa, quá trình điều hòa nước ối bị gián đoạn. Một tinh thần tích cực không chỉ giúp mẹ khỏe mạnh, thai nhi phát triển bình thường mà còn là cách tăng cường chuyển hóa, giảm nguy cơ thừa ối.

Giữ tinh thần luôn vui vẻ, thoải mái khi mang thai mang lại nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe

2.3. Tập luyện nhẹ nhàng

Những bài tập vừa sức như đi bộ, yoga bầu hoặc các động tác kéo giãn nhẹ nhàng giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện trao đổi chất. Tập thể dục đều đặn không chỉ giảm cảm giác nặng nề do dư ối mà còn hỗ trợ ổn định nội tiết tố. Mỗi ngày chỉ cần dành 20 - 30 phút vận động sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé.

Tập yoga nhẹ nhàng là cách tăng cường tuần hoàn cho bà bầu

3. Theo dõi thai kỳ thường xuyên

Đa ối là tình trạng không thể chủ quan. Dưới đây là những lý do quan trọng vì sao mẹ bầu bị đa ối cần được theo dõi thai kỳ chặt chẽ:

3.1. Phát hiện sớm biến chứng thai kỳ

Đa ối làm tăng nguy cơ vỡ ối sớm, sa dây rốn, bong nhau non, chuyển dạ sớm, và suy thai. Nếu không theo dõi sát, những biến chứng này có thể xảy ra đột ngột và gây nguy hiểm tính mạng cho cả mẹ và bé.

3.2. Đánh giá tình trạng phát triển của thai nhi

Lượng nước ối bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo các dị tật bẩm sinh, như dị tật hệ tiêu hóa, hệ thần kinh hoặc bất thường nhiễm sắc thể. Việc siêu âm định kỳ giúp bác sĩ theo dõi hình thái thai nhi, phát hiện các vấn đề sớm để có hướng xử trí phù hợp.

3.3. Theo dõi sự thay đổi của chỉ số nước ối

Thông qua siêu âm, bác sĩ sẽ đánh giá chỉ số nước ối (AFI) và túi ối sâu nhất (MVP) để biết tình trạng đa ối có tiến triển nặng hơn không. Nếu lượng ối tăng quá nhanh, bác sĩ có thể chỉ định các biện pháp can thiệp như nghỉ ngơi, điều chỉnh chế độ ăn uống.

3.4. Hút ối điều trị đa ối

Mục tiêu của điều trị là ngăn ngừa các biến chứng của thai nhi cũng như làm giảm các triệu chứng của thai phụ khi lượng nước ối quá nhiều. Đây là cách giảm ối cho bà bầu bị đa ối nặng được bác sĩ cân nhắc.

Khi áp dụng những biện pháp như: Nghỉ ngơi, lợi tiểu, hạn chế uống nước và muối là những biện pháp không đem lại kết quả, thì chọc hút nước ối sẽ được chỉ định. Đây là phương pháp điều trị triệu chứng cho thai phụ gặp vấn đề hô hấp nghiêm trọng do chèn ép cơ hoành. Phương pháp này cũng áp dụng cho những trường hợp có nguy cơ biến chứng do nước ối quá nhiều.

Trong kỹ thuật này, nước ối được rút ra khỏi buồng ối bằng kim qua đường bụng dưới hướng dẫn của siêu âm. Các biến chứng sau chọc hút nước ối rất hiếm gặp.

Khi xác định được nguyên nhân gây đa ối, tiên lượng phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân đó và mức độ nghiêm trọng cũng như biến chứng của đa ối. Tuy nhiên, cho đến nay phương pháp hút ối điều trị đa ối mang lại lợi ích lâm sàng rõ ràng. Thông thường biện pháp can thiệp này được khuyến cáo trong những trường hợp mẹ khó thở nhiều hoặc các biến chứng sản khoa như dọa sinh non.

Khám sức khỏe định kỳ trong suốt quá trình mang thai để phát hiện sớm và xử lý các vấn đề bất thường

Kết luận

Dư thừa ối không chỉ khiến mẹ bầu mệt mỏi mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được kiểm soát đúng cách. Hy vọng những phương pháp hỗ trợ và điều trị giảm nước ối trên sẽ giúp mẹ bầu có thêm kiến thức để chủ động theo dõi thai kì an toàn. Bệnh viện Đại học Phenikaa (PhenikaaMec) là nơi hội tụ đội ngũ chuyên gia bác sĩ y học bào thai, sản khoa giàu kinh nghiệm cùng trang thiết bị hiện đại là nơi được nhiều mẹ bầu tin tưởng lựa chọn thăm khám và dự sinh. Mẹ bầu đã biết cách làm giảm nước ối và mong muốn được tư vấn thêm về thai kỳ, phương pháp sinh, hãy đặt lịch với chuyên gia qua hotline: 1900 886648 để được hỗ trợ.

Câu hỏi thường gặp

Uống gì để giảm dư ối?

Thực tế không có thực phẩm nào giúp cải thiện tình trạng đa ối. Bạn nên đi khám để được bác sĩ xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất. Tuy nhiên, đa ối không có nghĩa là cắt giảm lượng nước, bạn vẫn cần bổ sung 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày.

Bị dư ối khi nào nên đi khám ngay?

Mẹ bầu đang bị thừa ối nhận thấy các dấu hiệu này cần đến bệnh viện ngay:

• Khó thở do căng tức bụng.
• Đau ngực dữ dội.
• Phù nề đột ngột ở mặt, tay, chân.
• Đau đầu dữ dội kèm mờ mắt.
• Đau bụng dưới liên tục.
• Chảy máu âm đạo bất thường.
• Giảm hoặc không thấy cử động thai.

Đây là những biểu hiện cảnh báo tình trạng dư ối khá nặng cần phải được bác sĩ thăm khám và tư vấn.

Dư thừa ối có cần điều trị không?

Đa phần các ca dư ối và đa ối thể nhẹ không cần điều trị. Mẹ bầu chỉ cần theo dõi siêu âm đều đặn, kiểm soát chế độ ăn uống hợp lý. Thai kỳ vẫn có thể tiến triển bình thường và sinh con đủ tháng.

Các ca đa ối nặng, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu làm một số xét nghiệm liên quan như: Tầm soát tiểu đường thai kỳ, sàng lọc dị tật thai nhi hoặc nhiễm trùng để đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất.

Bị dư ối nên sinh thường hay sinh mổ?

Nếu mẹ bầu chỉ bị dư ối, thai nhi phát triển bình thường, không có dị tật, ngôi thai thuận, cổ tử cung mở tốt thì mẹ hoàn toàn có thể sinh thường an toàn.

Bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai theo khuyến cáo chung của sản khoa như: Ngôi thai bất thường (ngôi mông, ngôi ngang), thai to nhưng khung chậu hẹp, sa dây rốn, suy thai,…