Virus HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung ở nữ giới, ung thư hậu môn, vòm họng và dương vật ở nam giới. Vậy virus HPV lây qua đường nào? Có phòng tránh được không? Cùng Bệnh viện Đại học Phenikaa giải đáp ngay những thắc mắc phổ biến này qua nội dung bài viết dưới đây.
Virus HPV là gì? HPV có lây không?
HPV là tên viết tắt của Human Papillomavirus- virus gây u nhú ở người. HPV có hơn 100 type khác nhau. Trong đó, hơn 40 type có thể gây ra các bệnh đường sinh dục. Ở hầu hết người nhiễm HPV, hệ miễn dịch sẽ loại bỏ virus sau vài tháng đến 2 năm. Tuy nhiên, nếu virus tồn tại lâu dài trong cơ thể, chúng có thể tích lũy các tổn thương DNA, dẫn đến loạn sản tế bào (biến đổi tiền ung thư) và dần dần tiến triển thành ung thư:
1. Ung thư cổ tử cung
Khi các tế bào lót phần cổ tử cung ( nơi nối giữa tử cung và âm đạo ) phát triển bất thường sẽ tạo thành khối u và lan rộng. Đây là loại ung thư phổ biến hàng đầu ở nữ giới và đa số các ca bệnh được xác định do virus HPV, đặc biệt là các type 16, 18 (chiếm >70%). Một số type nguy cơ cao khác như HPV 31, 33, 45 cũng có thể gây bệnh.
HPV được xác định là nguyên nhân gây nên 90% ca ung thư cổ tử cung
2. Ung thư âm hộ, âm đạo
HPV type 16 và 18 là nguyên nhân chính gây ung thư âm hộ và âm đạo. Khi virus HPV xâm nhập vào vùng niêm mạc âm hộ hoặc âm đạo qua tiếp xúc tình dục, chúng có thể gây biến đổi các tế bào biểu mô tại đây. Quá trình này thường âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, nên dễ bị bỏ qua. Khi bệnh tiến triển, có thể xuất hiện các dấu hiệu như ngứa, đau, ra máu bất thường, hoặc xuất hiện khối u ở vùng âm hộ/âm đạo.
3. Ung thư hậu môn
Ung thư hậu môn thường liên quan đến các tế bào vảy hoặc tuyến ở vùng hậu môn. Type HPV 16 và 18 làm tăng nguy cơ sùi mào gà, có khả năng dẫn đến ung thư hậu môn.
4. Ung thư dương vật
Ung thư dương vật là bệnh lý hiếm gặp nhưng có mối liên quan đến virus HPV. Trong các trường hợp mắc ung thư biểu mô tế bào vảy của dương vật, virus HPV được phát hiện khoảng 30–50%, trong đó type 16 và 18 chiếm 30–90%.
5. Ung thư vòm họng (hầu họng)
Type HPV 16 và 18 liên quan đến khoảng 70% các ca ung thư vòm họng (tổn thương ở miệng, lưỡi, amidan và thành họng). Quan hệ tình dục qua đường miệng có thể là nguyên nhân lây nhiễm HPV dẫn đến ung thư vòm họng.
6. Mụn cóc thông thường và mụn cóc ở bàn chân
Một số chủng HPV không lây truyền qua đường tình dục nhưng lại có thể gây ra các loại mụn cóc ở da. Cụ thể, các chủng HPV 1, 2, 4, 27 và 57 là nguyên nhân chính gây mụn cóc ở bàn tay, bàn chân và các vùng da khác. Mặc dù các mụn cóc này lành tính, không liên quan đến ung thư, nhưng có thể gây mất thẩm mỹ, đau, khó chịu.
7. Mụn cóc sinh dục (sùi mào gà)
Mụn cóc sinh dục là bệnh lý phổ biến do virus HPV chủng 6 và 11 gây ra. Đây là hai chủng thuộc nhóm nguy cơ thấp, không gây ung thư nhưng lại có khả năng lây nhiễm rất cao qua đường tình dục. Biểu hiện là các u nhú mềm, ẩm, màu hồng nhạt hoặc giống mào gà, thường xuất hiện ở cơ quan sinh dục, hậu môn hoặc miệng. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng mụn cóc sinh dục ảnh hưởng lớn đến tâm lý, thẩm mỹ, đời sống tình dục và chất lượng cuộc sống của bạn.
Sùi mào gà chủ yếu do virus HPV chủng 6 và 11 gây nên
Tìm hiểu thêm:
- Tầm Soát Ung Thư Vú Là Gì? Giá Bao Nhiêu? Giải Đáp Chi Tiết Từ Chuyên Gia
- Vô Sinh Nam: Dấu Hiệu Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Điều Trị
Virus HPV lây qua đường gì?
Virus HPV là một trong những loại virus phổ biến nhất có khả năng lây nhiễm rộng rãi, kể cả khi người mang virus không xuất hiện triệu chứng. Theo các chuyên gia y tế, virus này có thể truyền nhiễm qua nhiều hình thức khác nhau, trong đó phổ biến nhất là các con đường sau:
1. Lây truyền qua quan hệ tình dục
Con đường chủ yếu lây nhiễm virus HPV là thông qua tiếp xúc trực tiếp trong quan hệ tình dục, bao gồm đường âm đạo, hậu môn và quan hệ bằng miệng. HPV thường ẩn náu ở da và niêm mạc. Đây là những vùng dễ tổn thương khi quan hệ tình dục. Tỷ lệ lây nhiễm HPV giữa nam và nữ khi có quan hệ tình dục vào khoảng 40% và con số này còn cao hơn đáng kể trong các nhóm đồng tính nam hoặc cộng đồng LGBT.
2. Lây qua tiếp xúc gián tiếp
Thực tế, virus HPV có thể tồn tại khá lâu trong môi trường khô ráo và kháng được nhiệt độ cao. Vì vậy, nguy cơ lây nhiễm dù hiếm gặp nhưng có thể xảy ra khi tiếp xúc với vật dụng cá nhân bị nhiễm virus như: khăn tắm, đồ lót, dao cạo, dụng cụ cắt móng hoặc các thiết bị y tế không được tiệt trùng đúng cách. Đặc biệt, sự tiếp xúc da kề da, nhất là ở các vùng nhạy cảm như âm hộ, hậu môn cũng tạo điều kiện thuận lợi để virus xâm nhập.
3. Lây truyền từ mẹ sang con
Rất nhiều người băn khoăn mẹ bị HPV có lây cho con không? Mặc dù rất hiếm gặp nhưng HPV vẫn có thể truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Trường hợp mẹ nhiễm HPV type 6 hoặc 11 đang hoạt động, nếu sinh thường, trẻ có nguy cơ hít phải dịch tiết âm đạo chứa virus, dẫn đến lây nhiễm. Tuy nhiên, khả năng này là rất thấp. Trẻ nếu nhiễm có thể phát triển các triệu chứng như mụn cóc thanh quản hoặc u nhú đường hô hấp tái phát.
Mặc dù hiếm gặp nhưng HPV vẫn có khả năng lây truyền từ mẹ sang con
Làm thế nào để phòng ngừa lây nhiễm HPV?
Virus HPV chủ yếu lây lan thông qua đường tình dục. Việc sử dụng bao cao su có thể giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, tuy nhiên không thể ngăn chặn hoàn toàn, bởi những vùng da không được bao phủ vẫn có khả năng tiếp xúc với virus. Để bảo vệ bản thân một cách toàn diện trước nguy cơ nhiễm HPV, bạn nên kết hợp các biện pháp dưới đây:
1. Tiêm phòng HPV
Tiêm vắc xin ngừa HPV được xem là biện pháp phòng bệnh an toàn, tiết kiệm và mang lại hiệu quả bảo vệ cao. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên tiêm phòng sớm cho trẻ em từ 9 đến 15 tuổi – thời điểm trước khi bắt đầu hoạt động tình dục, vì khi đó khả năng sinh miễn dịch là tốt nhất.
Tại Việt Nam, trước đây chỉ có vắc xin Gardasil (xuất xứ Mỹ) phòng ngừa 4 chủng HPV gồm 6, 11, 16 và 18, dành cho nữ giới trong độ tuổi từ 9 đến 26. Tuy nhiên, từ năm 2022 đã có Gardasil 9 giúp mở rộng phổ phòng bệnh, bao gồm 9 type HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 – những chủng liên quan đến các bệnh lý nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư hậu môn, ung thư vùng hầu họng và bệnh sùi mào gà. Đặc biệt, vắc xin này được chỉ định cho cả nam và nữ từ 9–45 tuổi, bao gồm cả cộng đồng LGBT, MSM và người có nguy cơ cao. Tỷ lệ bảo vệ đạt trên 94% khi tiêm đủ liệu trình.
Tiêm phòng vắc xin HPV là cách tốt nhất để phòng tránh lây nhiễm các chủng HPV nguy hiểm
2. Quan hệ tình dục an toàn
Dù không ngăn ngừa hoàn toàn, bao cao su vẫn là một trong những biện pháp giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HPV – nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung. Ngoài ra, duy trì mối quan hệ một vợ một chồng, tránh hoạt động tình dục quá sớm và có lối sống lành mạnh cũng góp phần đáng kể trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục.
3. Tầm soát ung thư cổ tử cung
Phụ nữ từ 21 tuổi trở lên được khuyến nghị nên tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ (Pap smear hoặc xét nghiệm HPV). Việc này giúp phát hiện sớm các tế bào bất thường hoặc virus HPV nguy cơ cao, từ đó có hướng theo dõi và can thiệp kịp thời trước khi tổn thương tiến triển thành ung thư. Tầm soát đều đặn là chìa khóa bảo vệ sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.
Tầm soát ung thư cổ tử cung giúp phát hiện sớm virus HPV và tế bào bất thường gây ung thư
Kết luận
Thắc mắc virus HPV lây qua những con đường nào, lây qua đâu đã được bác sĩ chuyên khoa giải đáp. Virus HPV có tốc độ lây lan rất nhanh thông qua tiếp xúc da kề da khi quan hệ tình dục, kể cả qua đường miệng, hậu môn hoặc sinh dục. Một số trường hợp có thể lây khi sử dụng chung đồ dùng cá nhân hoặc từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Do đó, chủ động tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa các bệnh do HPV gây ra, đặc biệt là ung thư cổ tử cung ở nữ giới. Đừng để HPV đe dọa sức khỏe của bạn! Hãy liên hệ ngay hotline: 1900 88 6648 để được tư vấn miễn phí về vắc xin HPV hoặc đến trực tiếp Trung tâm Tiêm chủng – Bệnh viện Đại học Phenikaa để được đội ngũ bác sĩ và chuyên viên y tế giàu kinh nghiệm tư vấn tận tình, giải đáp mọi thắc mắc và xây dựng lịch tiêm chủng phù hợp nhất cho bạn và người thân.
